دیابت و هر آنچه که باید در مورد آن بدانید!

دیابت یک بیماری مزمن است که با وجود سطوح بالای گلوکز در خون (هیپرگلیسمی) و به دلیل تغییر مقدار یا عملکرد انسولین مشخص می‌شود. انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده تولید می‌شود و به گلوکز اجازه ورود به سلول‌ها و در نتیجه استفاده از آن به عنوان منبع انرژی را می‌دهد. هنگامی که این مکانیسم تغییر می‌کند، گلوکز در جریان خون تجمع می‌یابد.

دیابت نوع 1

حدود 10 درصد از افراد مبتلا به دیابت را شامل می‌شود و عموماً در دوران کودکی یا نوجوانی رخ می‌دهد. در دیابت نوع 1، لوزالمعده به دلیل تخریب سلول‌های β تولیدکننده این هورمون، انسولین تولید نمی‌کند. بنابراین باید هر روز و مادام‌العمر تزریق شود. سرعت تخریب سلول‌های β بسیار متغیر است، بنابراین شروع بیماری می‌تواند به سرعت در برخی افراد، معمولاً در کودکان و نوجوانان، و در بزرگسالان کندتر رخ دهد. علت نوع 1 این بیماری ناشناخته است، اما مشخصه آن وجود آنتی‌بادی‌هایی در خون است که علیه آنتی ژن‌های موجود در سلول‌های تولید کننده انسولین به نام‌های ICA، GAD، IA-2، IA-2ß هستند. این آسیب، که سیستم ایمنی علیه سلول‌هایی که انسولین تولید می‌کنند، ایجاد می‌کند، می‌تواند به عوامل محیطی (از جمله عوامل رژیم غذایی) یا عوامل ژنتیکی مرتبط باشد که در یک استعداد عمومی برای واکنش در برابر پدیده‌های خارجی، از جمله ویروس‌ها و باکتری‌ها شناسایی می‌شوند.

وراثت در دیابت نوع 1

فرضیه اخیر براساس مطالعات انجام شده در دوقلوهای تک‌تخمکی (همسان) است که نشان داده است خطر ابتلا به دیابت نوع 1 در هر دو 30-40٪ است. بنابراین، مستعد ابتلا به بیماری می‌تواند از طریق انتقال ژن‌هایی منتقل شود که بر پاسخ ایمنی تأثیر می‌گذارند و در جریان یک پاسخ ناچیز سیستم ایمنی به عوامل عفونی رایج، واکنشی نسبت به سلول‌های β سلول ایجاد می‌کنند. لوزالمعده، با تولید آنتی بادی‌هایی علیه آنها (خود آنتی بادی باعث تخریب تدریجی سلول‌های β می‌شود، به طوری که دیگر نمی‌توان انسولین تولید کرد و در نتیجه بیماری دیابت ایجاد می‌شود.

به همین دلیل، دیابت نوع 1 در میان بیماری‌های خود ایمنی طبقه بندی می‌شود، یعنی به دلیل واکنش ایمنی علیه خود بدن. در میان عوامل احتمالی تحریک کننده پاسخ ایمنی، ویروس‌های اوریون، سیتومگالوویروس، ویروس‌های  Coxackie B، ویروس‌های انسفالومیوکاردیت پیشنهاد شده‌اند. سایر عوامل غیر عفونی احتمالی نیز همانطور که ذکر شد از جمله مواد موجود در شیر در حال بررسی هستند.

دیابت نوع 2

این نوع از دیابت شایع‌ترین شکل دیابت است و تقریباً 90 درصد موارد این بیماری را تشکیل می‌دهد. علت این دیابت هنوز ناشناخته است، اگرچه مسلم است که لوزالمعده قادر به تولید انسولین است، اما سلول‌های بدن قادر به استفاده از آن نیستند. به طور کلی، این بیماری بعد از 30 تا 40 سالگی خود را نشان می‌دهد و عوامل خطر متعددی با شروع آن مرتبط هستند. از جمله؛ سابقه خانوادگی دیابت، ورزش بدنی ضعیف، اضافه وزن و سابقه خانوادگی، حدود 40 درصد از بیماران دیابتی نوع 2 دارای بستگان درجه یک (والدین، خواهر و برادر) هستند که به همان بیماری مبتلا هستند، در حالی که در دوقلوهای تک تخمکی تطابق بیماری به 100 درصد می‌رسد که نشان دهنده یک مؤلفه ارثی قوی برای این نوع دیابت است.

همچنین برای دیابت نوع 2 اشکال نادری به نام MODY (دیابت شروع بلوغ جوانان) وجود دارد که در آن دیابت نوع 2 شروع نوجوانی دارد و نقایص ژنتیکی نادری در سطح مکانیسم‌های درون سلولی عملکرد انسولین شناسایی شده است. دیابت نوع 2 معمولاً برای سال‌ها تشخیص داده نمی‌شود زیرا قندخون به تدریج ایجاد می‌شود و در ابتدا به اندازه کافی شدید نیست که علائم کلاسیک دیابت را ایجاد کند. تشخیص معمولاً به صورت تصادفی یا همراه با یک موقعیت فیزیکی استرس زا مانند عفونت یا جراحی رخ می‌دهد. خطر ابتلا به این دیابت با افزایش سن، با وجود چاقی و با کمبود فعالیت بدنی افزایش می‌یابد.

دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری به شرایطی گفته می‌شود که در آن سطح بالای گلوکز در گردش برای اولین بار در بارداری اندازه گیری شود. این وضعیت در حدود 4 درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد. این تعریف مستقل از نوع درمان مورد استفاده است، خواه این درمان می‌تواند فقط رژیمی باشد یا انسولین مورد نیاز باشد و حاکی از تکرار بیشتر معاینات برای زن باردار و جنین است.

علائم و نشانه‌های دیابت

علائم شروع بیماری به نوع دیابت بستگی دارد. در مورد دیابت نوع 1 معمولاً یک شروع حاد، اغلب در ارتباط با یک دوره تب، با تشنگی (پولی دیپسی)، افزایش مقدار ادرار (پلی‌یوری)، احساس خستگی (آستنی)، کاهش وزن، خشکی پوست مشاهده می‌شود. از سوی دیگر، در دیابت نوع 2، علائم کم‌تر هستند و معمولاً امکان تشخیص سریع را نمی‌دهند، بنابراین اغلب قند خون بالا است اما علائم بالینی دیابت نوع 1 وجود ندارد.

تشخیص دیابت

معیارهای تشخیص دیابت عبارتند از:

علائم دیابت (پلی ادراری، پلی دیپسی، کاهش وزن غیرقابل توضیح) مرتبط با مقدار تصادفی گلوکز خون، یعنی بدون توجه به زمان روز، ≥ 200 میلی‌گرم در دسی لیتر یا گلوکز خون ناشتا ≥ 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر. ناشتایی به این معناست که حداقل 8 ساعت چیزی نخورده باشد.

گلوکز خون ≥ 200 میلی گرم در دسی لیتر در طول یک منحنی بار (OGTT). آزمایش باید با تجویز 75 گرم گلوکز انجام شود. هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) بیش از 6.5٪ (یا 48mmol / mol).

همچنین موقعیت‌های بالینی وجود دارد که در آن‌ها قند خون از سطوح تعیین شده برای تعریف دیابت تجاوز نمی‌کند، اما در هر صورت یک وضعیت طبیعی محسوب نمی‌شود. در این موارد، پزشک از قند ناشتا تغییر یافته (IFG) صحبت می‌کند که مقادیر گلوکز ناشتا بین 100 تا 125 میلی‌گرم در دسی لیتر است و تحمل گلوکز تغییریافته (IGT) زمانی که گلیسمی دو ساعت پس از بار گلوکز گنجانده شود. بین 140 تا 200 میلی‌گرم در دسی لیتر این‌ها موقعیت‌هایی هستند که نشان‌دهنده خطر بالای ابتلا به بیماری دیابت هستند، حتی اگر وضعیت بیماری را نشان ندهند. آنها اغلب با اضافه وزن، دیس لیپیدمی و یا فشار خون بالا همراه هستند و با افزایش خطر حوادث قلبی عروقی همراه هستند.

عوارض دیابت چیست؟

دیابت می‌تواند منجر به عوارض حاد یا مزمن شود. عوارض حاد در دیابت نوع 1 بیشتر دیده می‌شود و با کمبود تقریباً کل انسولین مرتبط است. در این موارد بیمار به دلیل تجمع محصولات متابولیسم تغییر یافته یعنی کتون‌ها که باعث از دست دادن هوشیاری، کم‌آبی و تغییرات شدید خون می‌شود، می‌تواند دچار کمای کتواسیدوزیک شود. عوارض حاد در دیابت نوع 2 بسیار نادر است، در حالی که عوارض مزمنی که بر اندام‌ها و بافت‌های مختلف از جمله چشم‌ها، کلیه‌ها، قلب، عروق خونی و اعصاب محیطی تاثیر می‌گذارد، بسیار شایع است.

رتینوپاتی دیابتی

آسیب به رگ‌های خونی کوچکی است که شبکیه را تامین می‌کنند، همراه با از دست دادن بینایی. علاوه بر این، افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های چشمی مانند گلوکوم و آب مروارید هستند.

نفروپاتی دیابتی

نفروپاتی دیابتی کاهش پیشرونده در عملکرد فیلتر کلیه است که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به نارسایی کلیه تا نیاز به دیالیز و یا پیوند کلیه شود.

بیماری‌های قلبی عروقی

خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در افراد مبتلا به دیابت 2 تا 4 برابر بیشتر از سایر افراد جامعه است و در کشورهای صنعتی باعث بیش از 50 درصد مرگ و میر ناشی از دیابت می‌شود. این بیماری منجر به در نظر گرفتن خطر قلبی عروقی در بیمار دیابتی با خطری است که برای بیماری که یک رویداد قلبی عروقی داشته است، در نظر گرفته می‌شود.

نوروپاتی دیابتی

نوروپاتی یکی از شایع‌ترین عارضه‌ها است و طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی در 50 درصد از بیماران در سطوح مختلف خود را نشان می‌دهد. می‌تواند باعث از دست دادن حس، درد با شدت‌های مختلف و آسیب به اندام‌ها شود که در شدیدترین موارد نیاز به قطع عضو است. این اختلال می‌تواند منجر به اختلالات قلب، چشم و معده شود و یکی از دلایل اصلی ناتوانی جنسی مردان است.

پای دیابتی

تغییر در ساختار رگ‌های خونی و اعصاب می‌تواند باعث ایجاد زخم و مشکلاتی در اندام‌های تحتانی بخصوص پا شود. این بیماری می‌تواند قطع عضو را ضروری کند و از نظر آماری اولین علت قطع عضو تحتانی با منشاء غیر ضربه‌ای است.

عوارض بارداری

در زنان باردار، دیابت می‌تواند عواقب نامطلوبی بر جنین داشته باشد، از ناهنجاری‌های مادرزادی گرفته تا وزن بالا در هنگام تولد تا خطر بالای مرگ و میر پری ناتال.

مداخلات درمانی دیابت

درمان اساسی بیماری دیابت، اجرای یک سبک زندگی مناسب است. منظور از سبک زندگی عادات غذایی، فعالیت بدنی و پرهیز از سیگار است. با حفظ مقادیر گلوکز و لیپید پلاسما و سطوح خون، با هدف کاهش خطر عوارض دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی انجام می‌شود. اصولاً توصیه می‌شود که رژیم غذایی شامل کربوهیدرات‌هایی از میوه‌ها، سبزیجات، گندم، حبوبات و شیر بدون چربی کمتر از 130 گرم در روز باشد. از مصرف ساکارز که می‌تواند با شیرین کننده‌ها جایگزین شود خودداری کنید. مصرف غذاهای حاوی فیبر توصیه می‌شود. در مورد چربی‌ها، مهم است که مصرف آن‌ها را به کمتر از 7٪ از کل کالری روزانه محدود کنید، با محدودیت خاصی برای چربی اشباع و کلسترول.

فعالیت بدنی هوازی و متوسط ​​حداقل 150 دقیقه در هفته یا شدیدتر به مدت 90 دقیقه در هفته برای بهبود کنترل قند خون و حفظ وزن بدن توصیه می‌شود. باید حداقل سه بار در هفته و بیش از دو روز متوالی و بدون فعالیت پخش شود.  دیابت نوع 1 نیاز به تنظیم انسولین درمانی بیشتر با مصرف رژیم غذایی و فعالیت بدنی دارد، در حالی که برای دیابتی‌های نوع 2 که عموماً اضافه وزن دارند یا صراحتاً چاق هستند، سبک زندگی کافی اهمیت بیشتری دارد که شامل کاهش کالری دریافتی، به ویژه از طریق چربی، و افزایش فعالیت بدنی برای بهبود قند خون است.

داروهای دیابت

برای درمان دیابت نوع 1 و 2، از داروهای مختلفی استفاده می‌شود، از جمله:

متفورمین

متفورمین با کاهش میزان گلوکزی که کبد وارد جریان خون می‌کند، عمل می‌کند و علاوه بر این، سلول‌های بدن را نسبت به عملکرد انسولین حساس‌تر می‌کند متفورمین معمولاً اولین دارویی است که برای درمان نوع 2 این بیماری استفاده می‌شود.

سولفونیل اوره‌ها

سولفونیل اوره‌ها با تحریک آزادسازی انسولین توسط سلول‌های β عمل می‌کنند و بافت‌های محیطی را به انسولین حساس می‌کنند. سولفونیلو زمانی که متفورمین به تنهایی قادر به کنترل قند خون نیست، را می‌توان به صورت جایگزین یا همراه با متفورمین تجویز کرد.

تیازولیدین دیون

شناخته شده‌ترین این دسته، پیوگلیتازون است که دارای یک اثر حساس کننده به انس ولین است.

گلیپتین‌ها (مهارکننده های DPP-4)

گلیپتین‌ها با جلوگیری از متابولیسم GLP-1، هورمونی که تولید انسولین را در پاسخ به سطوح بالای گلوکز خون تحریک می‌کند، کار می‌کنند. به این ترتیب می‌توانند قند خون خود را بدون خطر هیپوگلیسمی کنترل کنند.

آگونیست‌های GLP-1

آگونیست‌های GLP-1 تولید انسولین را در پاسخ به سطوح بالای گلوکز خون افزایش می‌دهند و آن را بدون خطر ایجاد اپیزودهای هیپوگلیسمی کاهش می‌دهند.

مهارکننده‌های SGLT2

مهارکننده‌های SGLT2 اخیراً به‌عنوان درمانی برای نوع 2 این بیماری معرفی شده‌اند و مکانیسم اثر آن‌ها شامل افزایش دفع گلوکز در ادرار است.

مگلتینیدها

‌آنها ترشح انسولین را از پانکراس به خون تحریک می‌کنند. اثرات آنها خیلی دوام نمی‌آورد اما زمانی که درست قبل از غذا مصرف شود موثر است بنابراین اغلب در هنگام خوردن وعده‌های غذایی نامنظم استفاده می‌شود.

انسولین

در افراد مبتلا به نوع 1،این بیماری درمان شامل تزریق منظم مادام العمر انسولین است، در حالی که در افراد مبتلا به نوع 2، اگر سایر داروها در کنترل قند خون مؤثر نباشند، می‌توان انسولین را به درمان اضافه کرد. انواع مختلفی از انسولین وجود دارد که از نظر مدت اثر متفاوت هستند. برخی از انسولین‌ها دارای اثر 24 ساعت (اثر طولانی مدت)، 8 ساعت (اثر کوتاه مدت) و برخی دارای اثر سریع هستند. درمان می‌تواند شامل ترکیبی از این انواع مختلف انسولین باشد.

اندام جدیدت رو بساز

با متد نورون درمانی کاهش وزن اندام برتر یاد میگیری به صورت ریشه ای وزن کم کنی. کافیه جلسه مشاوره خودت رو رزرو کنی تا ظرف 3 ماه آینده یک بار برای همیشه وزن کم کنی!

رزرو مشاوره رایگان