رژیم غذایی برای کاهش اوره و کراتینین: بایدها و نبایدها!
کاهش میزان اوره و کراتینین خون به کمک رژیم غذایی یکی از روش‌های موثر در سلامت کلیه و پیشگیری از مشکلات مرتبط با آن به شمار می‌رود. سطح بالای اوره و کراتینین نشان‌دهنده‌ی عملکرد ضعیف کلیه‌ها و ناتوانی آن در فیلتر مواد زائد از بدن می‌باشد. در این مقاله به بررسی این دو ماده شیمیایی در بدن و ارائه‌ی استراتژی‌های مختلف غذایی جهت کاهش آن‌ها می‌پردازیم.
اوره و کراتینین چه ترکیباتی هستند؟
به طور کلی تولید این دو ماده مرتبط به سازوکار پروتئین‌ها در بدن است. زمانی که از ماهیچه‌های خود برای انجام امور مختلف استفاده می‌کنیم، ماده‌ای به نام کراتینین در بدن تولید می‌شود. مصرف زیاد مواد خوراکی پروتئینی نیز ممکن است باعث تولید این ماده شیمیایی شود. همچنین در اثر متابولیسم پروتئین‌ها در بدن، ماده دیگری به نام اوره تولید خواهد شد. به این صورت که پروتئین موجود در غذا به آمینواسیدها تبدیل شده و اوره به عنوان ماده‌ای اضافی از جریان خونی فیلتر می‌شود.
این ترکیبات جزء فرآورده‌های جانبی و زائد دسته‌بندی شده و باید از بدن خارج شوند. در نتیجه این مواد از طریق جریان خونی به کلیه‌ها انتقال پیدا کرده تا از طریق ادرار از بدن بیرون روند. مقدار بالای این ترکیبات در خون نشان‌دهندة عملکرد ضعیف و نارسایی کلیه‌ها است.
مقدار مناسب اوره و کراتینین خون
سطح مناسب اوره خون بسته به سن و جنسیت افراد متفاوت خواهد بود. اما به طور کلی برای مردان از 8 تا 24 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر و در زنان بین 6 تا 21 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر گزارش می‌شود. همچنین میزان کراتینین خون برای مردان بین 0.7 تا 1.3 و برای زنان بین 0.6 تا 1.1 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر است. این اعداد با افزایش سن ممکن است بیشتر شوند، زیرا که عملکرد کلیه‌ها به مرور زمان به طور طبیعی کاهش می‌یابد.
علائم اوره و کراتینین بالا
مقدار اوره و کراتینین بالا در خون که با اورمی و آزوتمی نیز شناخته می‌شوند، ممکن است بر اساس شدت بیماری با علائم مختلفی بروز نمایند. در ادامه لیستی از این علائم را مشاهده می کنید.
خستگی مفرط
- تکرر ادرار
- تشدید تعریق
- سختی در تنفس
- استفراغ و بی‌حالی
- از دست دادن اشتها
- اسپاسم عضلانی
- ضربان قلب نامنظم
توجه به این نکته ضروری است که بسیاری از این علائم با دیگر بیماری‌ها مشترک هستند. در نتیجه لازم است تا با مشاهده یک یا چند علائم از موارد گفته شده به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
عوامل افزایش اوره و کراتینین
افزایش سطح اوره و کراتینین در خون می‌تواند به دلایل متفاوتی ایجاد شود. برخی از این عوامل عبارتند از:
- نارسایی کلیه: از آنجایی که کلیه‌ها وظیفه فیلتر و حذف مواد زائد از بدن را دارند، عملکرد ضعیف آن‌ها می‌تواند باعث تجمع اوره و کراتینین در خون شود.
- کم آبی بدن: عواملی مانند تعریق شدید، اسهال و یا استفراغ می‌تواند سبب کم آبی بدن شود. این مورد منجر به کاهش موقتی اوره و کراتینین خروجی از بدن می‌شود.
- انسداد مجاری ادرار: وجود سنگ کلیه، بافت توموری و یا رشد بیش از اندازه غده پروستات سبب کاهش جریان خونی و درنتیجه ازدیاد این دو ترکیب می‌شود.
- آسیب عضلانی: از آنجایی که کراتینین پس از تخریب بافت عضلانی تولید می‌شود، آسیب به عضلات می‌تواند مقدار آن را در خون افزایش دهد.
- رژیم غذایی با پروتئین بالا: یکی از موارد مهم در کنترل سطح اوره و کراتینین، نوع رژیم غذایی است. با مصرف کنترل‌نشده‌ی مواد خوراکی با پروتئین بالا، سطح اوره خون افزایش می‌یابد. به‌علاوه استفاده بی‌رویه از مکمل کراتین، سبب ازدیاد مقدار کراتینین موجود در بدن می‌شود. در نتیجه رعایت رژیم غذایی برای کاهش اوره و کراتینین یکی از راه حل های اساسی بوده که در ادامه به طور کامل توضیح داده خواهد شد.
روش‌های کاهش اوره و کراتینین
راه‌های مختلفی جهت کاهش سطح اوره و کراتینین در بدن وجود دارد. اجرای این امور کمک می‌کند تا علاوه بر بهبود عملکرد کلیه، سلامت عمومی بدن نیز حفظ شود. برخی از این راه‌ها عبارت‌اند از:
فعالیت بدنی
انجام فعالیت‌های ورزشی به طور منظم سبب افزایش جریان خونی به کلیه‌ها شده و در نتیجه ترکیبات جانبی به طور مؤثرتری از بدن فیلتر می‌شوند. همچنین تمرینات قدرتی کمک می‌کنند تا حجم ماهیچه‌ای افزایش یافته و سطح کراتینین بهبود یابد.
رژیم غذایی
رژیم غذایی نقش حیاتی در کاهش میزان اوره و کراتینین خون دارد. از آنجایی که این دو ترکیب از متابولیسم پروتئین‌ها به وجود می‌آیند، بهتر است که مصرف موادی که حاوی پروتئین و یا سدیم بالا هستند کاهش یابند. کاهش میزان سدیم مصرفی سبب کنترل فشار خون شده که تأثیر مستقیمی بر عملکرد کلیه دارد. پیشنهاداتی متناسب با رژیم غذایی برای کاهش اوره و کراتینین خون را در ادامه مشاهده می کنید.
- غذاهای مضر: گوشت قرمز، محصولات لبنی، غذاهای فرآوری شده با نمک؛ مانند انواع فست‌فود
- غذاهای مفید: سبزیجات با برگ تیره، حبوبات و دانه‌ها، میوه‌هایی با ویتامین C بالا
به طور کلی بهتر است در رژیم غذایی از مواد خوراکی کم پروتئین و سرشار از سبزیجات و همچنین غنی از انواع فیبر استفاده شود. مصرف آب به میزان مناسبی صورت گیرد و همچنین از استعمال دخانیات اجتناب شود.
داروها
در صورتی که سطح این دو ماده در خون به حدی برسد که با روش‌های گفته شده نتوان آن را کنترل کرد، پزشک متخصص داروهایی برای این منظور تجویز خواهد کرد که آلپورینول یکی از این موارد است.
پایین بودن اوره و کراتینین خون
همان‌طور که میزان بالای اوره و کراتینین خون برای بدن خطرآفرین است، کاهش آن‌ها نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد. از جمله دلایل آن می‌توان به اختلال در عملکرد کبد، کمبود آنزیم‌های چرخه اوره به‌صورت ژنتیکی و بارداری اشاره کرد. این امر ضرورت انجام چکاپ‌های منظم را نشان می‌دهد تا بتوان از هر دو مورد پیشگیری کرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
تعیین زمان دقیق مشکلات کلیوی کار آسانی نیست. در نتیجه بهتر است تا در صورت مشاهدة علائم ذکر شده در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه نمایید تا با بررسی دقیق‌تر و آزمایش‌های مربوطه تشخیص و درمان خود را پیش بگیرید.
کلام آخر
سطح بالای اوره و کراتینین در خون نشان‌دهندة مشکلات کلیوی است. روش‌های متفاوتی جهت پیشگیری و کنترل این مشکل وجود دارد که از این بین رعایت رژیم غذایی مناسب نقشی اساسی در بهبود شرایط دارد. با انجام نکات گفته شده و داشتن سبک زندگی سالم می‌توان به بهبود عملکرد کلیه‌ها و به طور کلی سلامت عمومی بدن پرداخت.
در صورتی که در خانواده افرادی دچار مشکلات کلیوی شده باشند، ممکن است این مورد به دیگر افراد نیز منتقل شود. اگرچه این امر به‌تنهایی سبب افزایش سطح اوره نشده و با رعایت نکات دیگر قابل کنترل خواهد بود.
در بسیاری از موارد رنگ تیره‌تر از حد معمول ادرار، نشان‌دهنده میزان بالای اوره خواهد بود.
نتایج دوره:
مصاحبه با تعدادی از قهرمانان کاهش وزن ما رو ببینید و با تجربه اونا کاهش وزن سریعتری رو تجربه کنید.
دیدگاه کاربران