هاشیموتو و هر آنچه که باید در مورد این بیماری بدانید!

بیماری خودایمنی تیروئیدیت هاشیموتو شایع‌ترین شکل تیروئیدیت است که حدود 80 درصد از کل موارد تیروئیدیت را تشکیل می‌دهد. زنان 9 برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به تیروئیدیت هاشیموتو هستند. در بیشتر موارد، این بیماری در سنین 40 تا 50 سالگی رخ می‌دهد. تیروئیدیت هاشیموتو، تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن، تیروئیدیت هاشیموتو مزمن یا بیماری هاشیموتو نیز نامیده می‌شود.

هاشیموتو چیست؟

هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی است. این بدان معناست که سیستم ایمنی شما به تیروئید شما حمله می‌کند. بیماران اتوآنتی بادی‌هایی تشکیل می‌دهند که غده تیروئید آن‌‌ها را تخریب می‌کند. پزشکان موارد بالینی (با علائم) را از مواردی که افراد دارای اتوآنتی بادی در خون خود هستند، اما مشکلات تیروئیدی ندارند، متمایز می‌کنند.

انواع هاشیموتو

دو شکل تیروئیدیت هاشیموتو وجود دارد:

• در شکل کلاسیک، تیروئید بزرگ می‌شود (تشکیل گواتر)، اما عملکرد خود را از دست می‌دهد.
• در شکل آتروفیک، بافت تیروئید تخریب می‌شود و اندام آتروفی می‌شود.

شکل آتروفیک تیروئیدیت هاشیموتو بیشتر از شکل کلاسیک مشاهده می‌شود. تیروئیدیت هاشیموتو به مرور زمان باعث کم کاری تیروئید می‌شود.

علت تیروئیدیت هاشیموتو چیست؟

بیماری تیروئید تیروئیدیت هاشیموتو خود ایمنی است. بدن به دلایلی که هنوز ناشناخته است شروع به تشکیل آنتی بادی علیه پروتئین‌های غده تیروئید می‌کند. این امر منجر به التهاب مزمن غده تیروئید می‌شود. با گذشت زمان، التهاب سلول‌های فولیکولی تیروئید را که هورمون‌های T3 و T4 را تولید می‌کنند، از بین می‌برد.

این مقدار زیادی از T3 و T4 آزاد می‌کند. بیمار می‌تواند به طور موقت علائم پرکاری تیروئید (هاشیتوکسمی) را داشته باشد. اما با گذشت زمان این اثر از بین می‌رود. پس از آن، تیروئید آسیب دیده دیگر هورمون کافی تولید نمی‌کند و در نتیجه تیروئید کم کار می‌شود (کم کاری تیروئید). در واقع، تیروئیدیت هاشیموتو شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید است.

تیروئیدیت هاشیموتو می‌تواند در خانواده‌ها ایجاد شود. حتی اگر علت دقیق آن نامشخص باشد، به نظر می‌رسد تغییرات ژنتیکی می‌تواند اساس این بیمار ی باشد. اگر عوامل دیگری مانند عفونت‌ها (به ویژه التهاب کبد نوع C یا هپاتیت C) یا استرس اضافه شوند، این امر به پیشرفت بیماری کمک می‌کند. مصرف بیش از حد ید و سیگار نیز خطر ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد. ظاهرا جنسیت نیز در بروز این بیماری نقش دارد.

پزشکان تصور می‌کنند که استروژن‌های زنانه طرفدار هاشیموتو هستند، در حالی که پروژسترون و تستوسترون با آن مقابله می‌کنند. گاهی اوقات بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو از سایر بیماری‌های خودایمنی مانند بیماری آدیسون، دیابت نوع 1، بیماری سلیاک یا یک نوع شدید کم خونی (کم خونی پرنیشیوز) نیز رنج می‌برند.

تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری شایع است که حدود 5 تا 10 درصد از جمعیت، بیشتر زنان (حدود 9 برابر بیشتر از مردان) را درگیر می‌کند. این بیماری معمولا بین 30 تا 50 سالگی بروز می‌کند.

تیروئیدیت هاشیموتو چه علائمی دارد؟

تیروئیدیت هاشیموتو بدون درد است. به همین دلیل است که بیماری اغلب فقط در مراحل پیشرفته، زمانی که منجر به کم کاری غده تیروئید (کم کاری تیروئید) شده است، کشف می‌شود. سپس علائم واضح‌تری ظاهر می‌شوند، مانند:

• خستگی مداوم، ضعف و فرسودگی
• بی علاقگی و بی میلی
• مشکلات تمرکز و حافظه ضعیف
• گرفتگی صدا
• حساسیت به سرما
• یبوست
• افزایش وزن با وجود رژیم غذایی بدون تغییر
• پوست خشک و ناخن های شکننده
• موهای شکننده و افزایش ریزش مو
• اختلالات سیکل قاعدگی و کاهش باروری
• افزایش سطح چربی خون

مرحله اولیه با پرکاری تیروئید

در مراحل اولیه بیماری، امکان دارد بیماران به طور موقت تیروئید پرکار داشته باشند. علائم احتمالی عبارت‌اند از:

• بی قراری، عصبی بودن، تحریک پذیری، نوسانات خلقی
• اختلالات خواب
• تپش قلب و ضربان قلب (تاکی کاردی) تا آریتمی قلبی
• افزایش فشار خون
• افزایش تعریق
• پوست لطیف

اما این علائم پس از مدتی فروکش کرده و کم کاری تیروئید ایجاد می‌شود.

آنسفالوپاتی هاشیموتو

بیماری مغزی می‌تواند در ارتباط با تیروئیدیت هاشیموتو ایجاد شود. انسفالوپاتی هاشیموتو منجر به انواع علائم عصبی و روانپزشکی مانند نقص‌های شناختی، حالت‌های گیجی، روانپریشی، خواب آلودگی موقت تا کما، تشنج‌های صرع و اختلالات حرکتی (آتاکسی) می‌شود. محرک‌ها احتمالاً آن آنتی‌بادی‌هایی هستند که غده تیروئید را نیز ملتهب می‌کنند.

تیروئیدیت هاشیموتو چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در ابتدا، پزشک با بیمار در مورد سابقه پزشکی او صحبت خواهد کرد. بعد از آن معاینه فیزیکی انجام می‌شود. آزمایش خون بعدی می‌تواند اختلال عملکرد غده تیروئید را تشخیص دهد. غلظت هورمون‌های تیروئید T3 و T4 و همچنین TSH اندازه گیری می‌شود. TSH یک هورمون هیپوفیز است که غده تیروئید را برای تولید هورمون تحریک می‌کند. نمونه خون همچنین برای اتوآنتی بادی علیه پروتئین‌های تیروئید بررسی می‌شود.

این‌ها نشان دهنده یک بیماری خود ایمنی است. بسیاری از بیماران مبتلا به این بیماری دارای آنتی بادی علیه دو پروتئین خاص هستند. پراکسیداز تیروئید (TPO) و تیروگلوبولین (Tg). هر دو نقش مهمی در تولید هورمون‌های تیروئید دارند.

معاینه سونوگرافی تیروئید از تشخیص هاشیموتو به عنوان یک روش تصویربرداری پشتیبانی می‌کند. در موارد نادر، پزشک اسکن تیروئید را نیز انجام می‌دهد. کاهش متابولیسم در بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو دیده می‌شود. با استفاده از بیوپسی با سوزن ظریف، پزشک می‌تواند نمونه بافتی از غده تیروئید بگیرد تا آن را دقیق‌تر بررسی کند.

در تیروئیدیت هاشیموتو، تعداد گلبول‌های سفید خون به میزان قابل توجهی بیشتر از حد طبیعی در بافت یافت می‌شود. همچنین برای تشخیص انسفالوپاتی هاشیموتو، معاینات بیشتری لازم است. مانند تجزیه و تحلیل نمونه‌ای از مایع مغزی (الکل) و اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی مغز (EEG).

درمان تیروئیدیت هاشیموتو چگونه است؟

هیچ درمانی برای علت هاشیموتو وجود ندارد. علائم ناشی از کم کاری تیروئید را می‌توان با جایگزینی هورمون تیروئید از دست رفته درمان کرد. به بیماران قرص‌هایی با هورمون مصنوعی لووتیروکسین داده می‌شود. این مربوط به T4 است و در بدن به T3 فعال‌تر از نظر متابولیکی تبدیل می‌شود.

اگر بیماری منجر به بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر) شده باشد، اندام (یا قسمت‌هایی از آن) برداشته می‌شود. انسفالوپاتی هاشیموتو معمولاً با دوز بالای کورتیزون (پردنیزولون) به خوبی قابل درمان است. با این حال، کورتیزون در برابر این بیماری بی فایده است.

برخی از متخصصان پزشکی نیز مصرف سلنیوم را در زمانی که سطح تیروئید T3 و T4 طبیعی است توصیه می‌کنند. با این حال، وضعیت مطالعه مشخص نیست.

زندگی با بیماری هاشیموتو

افزایش مصرف ید می‌تواند در ایجاد تیروئیدیت هاشیموتو نقش داشته باشد و همچنین تأثیر منفی بر روند بیماری داشته باشد. بنابراین، بیماران مبتلا به هاشیموتو باید از مصرف ید در دوزهای بسیار بالا اجتناب کنند. به این معنی که، هیچ قرص ید مصرف نشود و دریافت ید از طریق غذا باید در نظر گرفته شود. برای مثال، ماهی‌های دریایی (مانند ماهی خال مخالی، شاه ماهی، گردو)، جلبک دریایی و غذاهای دریایی از نظر ید بسیار غنی هستند.

درمان هاشیموتو در بارداری

نیاز به هورمون در دوران بارداری افزایش می‌یابد. بنابراین پزشکان به دقت سطوح تیروئید را در خون کنترل می‌کنند و دوز قرص تیروکسین را تنظیم می‌کنند. این دارو برای رشد طبیعی کودک مهم است. متخصصان به طور کلی به زنان باردار توصیه می‌کنند که ید اضافی مصرف کنند. این در مورد بیماران هاشیموتو نیز صدق می‌کند، که در غیر این صورت باید مصرف ید خود را محدود کنند. بهتر است افراد مبتلا قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.

هاشیموتو در کودکان و نوجوانان

اگر کودکان و نوجوانان مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو به گواتر (گواتر) یا تیروئید کم کار مبتلا شوند، پزشک مصرف هورمون‌های تیروئید را تجویز می‌کند.

پیش آگهی 

سیر بیماری در تیروئیدیت هاشیموتو قابل پیش بینی نیست. این بیماری به ندرت خود به خود برطرف می‌شود. بررسی منظم سطح تیروئید مهم است. در دوران بارداری و همچنین با افزایش سن، نیازهای هورمونی تغییر می‌کند. تخریب بافت تیروئید ناشی از التهاب دیگر قابل برگشت نیست. کم کاری تیروئیدی که در تیروئیدیت هاشیموتو ایجاد می‌شود نیاز به مصرف مادام العمر هورمون‌های تیروئید دارد. اکثر بیماران به خوبی با آن کنار می‌آیند و هیچ محدودیت دیگری ندارند و امید به زندگی طبیعی دارند.

کلام آخر

هاشیموتو اغلب با سایر بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع 1 همراه است. علائم بسیار متنوع است، زیرا هورمون‌های تیروئید بر بسیاری از عملکردهای بدن تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این، این بیماری می‌تواند نشانه‌هایی از عملکرد بیش از حد و کم‌کاری تیروئید را نشان دهد. پزشکان معمولا این بیماری را با آزمایش خون و سونوگرافی تشخیص می‌دهند. درمان معمولاً شامل جایگزینی هورمون‌های از دست رفته به شکل L-تیروکسین به منظور عادی سازی عملکرد تیروئید و تسکین علائم است.