نقرس چیست؟
نقرس که به بیماری پادشاهان یا بیماری ثروتمندان معروف است، یک بیماری روماتیسمی شدید است که منجر به مرگ بسیاری از سلاطین گذشته شده است. این بیماری که بیشتر در مردان دیده می‌شود، می‌تواند بر زندگی کاری و اجتماعی فرد تأثیر منفی بگذارد. نقرس یک عبارت کلی است که برای توصیف وضعیت‌های مختلفی استفاده می‌شود که به دلیل تجمع اسید اوریک مشخص می‌شوند.
این تجمع معمولاً روی پا‌های فرد ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به نقرس ممکن است ورم و درد را در مفاصل پا احساس کنند. انگشت شست پا یکی از مفاصلی است که بیشتر تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرد. در حمله نقرس، یک درد ناگهانی و شدید رخ می‌دهد و افراد ممکن است احساس کنند که پا‌هایشان آتش‌گرفته است. اگرچه علائم نقرس موقتی است، اما روش‌های مختلفی برای کنترل علائم وجود دارد. در ادامه، تمامی موارد مرتبط با این بیماری و نحوه کنترل آن با رژیم غذایی را توضیح داده‌ایم. برای کسب اطلاعات بیشتر این بخش را به‌دقت مطالعه فرمایید.
نقرس چیست؟
نقرس، التهاب مزمن (طولانی) و شایع مفصل، بیماری است که با تجمع کریستال‌های مونوهیدرات به نام اورات مونوسدیم در بافت‌ها مشخص می‌شود که با جزئیات زیادی موردمطالعه قرار گرفته و قابل‌کنترل است.
در شرایط عادی، مواد زائد در بدن، به ویژه مواد زائد در ساختار پروتئین، به اسیداوریک تبدیل شده و از بدن خارج می‌شوند. مشکلات در دفع اسیداوریک یا تولید بیش از حد این مواد ممکن است منجر به تجمع در خون و بدن شود. افزایش مقدار اسیداوریک در جریان خون بیش از حد طبیعی، هیپراوریسمی نامیده می‌شود. این مورد می‌تواند به‌مرور زمان به نقرس تبدیل شود و در نتیجه التهاب مفصل با درد بسیار ایجاد شود. هیپراوریسمی همچنین باعث می‌شود که ادرار و خون به‌شدت اسیدی شود. برخی از گوشت‌ها، نوشیدنی‌های الکلی مانند آبجو، شمعدانی و حبوبات خشک از جمله مواد غذایی سرشار از اسیداوریک هستند. به‌غیر از رژیم غذایی، عوامل ژنتیکی، اضافه‌وزن یا چاقی و استرس از جمله عوامل مرتبط با افزایش سطح اسیداوریک خون هستند.
اسیداوریک که بیش از حد در خون وجود دارد، از شکاف‌های بافتی نشت می‌کند و در مفصل و ساختار‌های اطراف آن تجمع می‌یابد. تجمع آن در مفاصل می‌تواند باعث التهاب در این نواحی شود که منجر به افزایش مایع در مفصل، محدودیت حرکت و درد می‌شود. این بیماری که به ویژه مفاصل شست پا و زانو را درگیر می‌کند، نقرس نامیده می‌شود. گاهی اوقات اسیداوریک نیز می‌تواند در کلیه‌ها جمع شود. باید مراقب بود؛ زیرا ممکن است منجر به تشکیل سنگ کلیه شود.
مراحل نقرس چیست؟
این بیماری در ۴ مرحله پیشرفت می‌کند:
حمله حاد
مرحله‌ای است که بیماری به طور ناگهانی در مفصل شروع می‌شود و ۵-۱۰ روز طول می‌کشد. تورم و درد کوتاه‌مدت در مفاصل مشاهده و احساس می‌شود.
دوره بین بحرانی
مرحله‌ای است که شکایات بیمار به طور کامل از بین می‌رود. البته بلافاصله پس از این مرحله، حملات شدید ممکن است دوباره رخ دهد.
نقرس مزمن
اگر فاصله بین حملات به‌تدریج کوتاه شود و درمان نشود، تورم دائمی، درد و محدودیت حرکت ممکن است در یک یا چند مفصل تجربه شود.
نقرس با توفی
با پیشرفت بیماری، اسیداوریک بیش از حد در مفاصل و بافت‌های اطراف تجمع می‌یابد و تورم‌هایی به نام توفی ایجاد می‌کند. توفوس به ویژه در انگشتان شست پا، بالای انگشتان دست و نزدیک آرنج ایجاد می‌شود.
علائم نقرس چیست؟
صبح‌ها در اثر تجمع یون‌های اسید در بدن، تورم در مفاصل و درد شدید ایجاد می‌شود. در واقع درد آنقدر شدید است که بیمار از خواب بیدار می‌شود. در بیماری نقرس ناشی از تجمع اسیداوریک در کلیه‌ها، علاوه بر علائمی مانند خون در ادرار و سنگ، ممکن است درد شکم و کمر نیز تجربه شود. درد مزمن می‌شود و اسیداوریک تجمع یافته در مفاصل می‌تواند منجر به تورم مداوم مفاصل و ایجاد بدشکلی شود.
این بیماری به طور کلی به عنوان التهاب مفاصل (آرتریت) در نظر گرفته می‌شود. شروع حملات، ناگهانی و دردناک است. علائم مختلفی مانند سوزش، سفتی و تورم ممکن است در ناحیه مفصل آسیب‌دیده رخ دهد.
علائم نقرس می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. حتی ممکن است در برخی افراد یک دوره بدون علامت دنبال شود. در حالی که سطح اسیداوریک در خون این افراد افزایش‌یافته است، اما هیچ شکایتی از این بیماری ندارند. علائمی که در طول حملات رخ می‌دهد، علائم حاد نامیده می‌شود. درد، قرمزی و ورم از علائم اصلی حمله نقرس هستند. به خصوص پس از حمله‌ای که در شب شروع شد، ممکن است افراد به دلیل علائم از خواب بیدار شوند. حتی تماس بسیار جزئی با ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند باعث شکایات غیرقابل‌تحمل شود.
شکایاتی که در حمله حاد نقرس رخ می‌دهد معمولاً در یک مفصل به وقوع می‌پیوندد. انگشت شست پا شایع‌ترین ناحیه مفصلی است که درگیر می‌شود. اگرچه طول مدت شکایات معمولاً بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت متغیر است، موارد شدید نقرس نیز وجود دارد که علائم به مدت ۱۰ روز ادامه می‌یابد. بیماران در فاصله بین حملات حاد، بدون هیچ شکایتی به زندگی خود ادامه می‌دهند.
حملات مکرر نقرس حاد
حملات مکرر نقرس حاد می‌تواند باعث آسیب دائمی به مفاصل شود. علاوه بر درد مفاصل، علائمی مانند التهاب، قرمزی، ورم و مشکلات حرکتی با گذشت زمان بهبود می‌یابند. در حالی که علائمی مانند لایه‌برداری و خارش ممکن است در پوست ناحیه آسیب‌دیده ایجاد شود. در این بیماری که علاوه بر انگشت شست پا می‌تواند سایر مفاصل بدن را نیز درگیر کند، مفاصل مچ دست، انگشتان دست، آرنج، پاشنه و قسمت بالایی پا از جمله نواحی دیگری هستند که می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند.
علائم نقرس مزمن
اگر حملات نقرس بیشتر از حد معمول رخ دهد، نقرس مزمن نامیده می‌شود. باید احتیاط کرد؛ زیرا حملات مزمن در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. در بیماران نقرس مزمن، درد ممکن است ثابت شده باشد، در این صورت کیفیت خواب فرد تحت تأثیر منفی قرار می‌گیرد. در نتیجه بی‌خوابی، مشکلاتی مانند خستگی، افزایش استرس و تغییرات خلقی ممکن است رخ دهد. همچنین نقرس می‌تواند تاثیرات نامطلوبی بر روی کیفیت خواب، پیاده‌روی، انجام کار‌های خانه و سایر فعالیت‌های عادی روزانه داشته باشد.
علائم توفوس
توفوس یک شکایت مزمن نقرس است که با رسوب زیر جلدی کریستال‌های اسیداوریک مشخص می‌شود که ممکن است در ناحیه دست، پا، مچ دست و گوش ایجاد شود؛ دردناک نیست، اما به صورت تورم‌های سخت زیر جلدی ظاهر می‌شود که در طول حمله، ملتهب می‌شود. همان‌طور که توفوس به رشد خود ادامه می‌دهد، می‌تواند به پوست اطراف و بافت‌های مفصلی آسیب برساند. از آنجایی که ممکن است با پیشرفت این عارضه ناهنجاری‌های مفصلی رخ دهد، دریافت درمان مناسب بسیار مهم است.
سطوح بالای اسیداوریک در خون می‌تواند در ریه‌ها و همچنین در کلیه‌ها تجمع پیدا کند. جدا از این بیماری بسیار نادر، توصیه می‌شود مراقب باشید؛ زیرا ممکن است مشکلات سلامتی مختلفی مانند آب‌مروارید و سندرم چشم خشک در بیماران نقرس مزمن ایجاد شود.
چه چیزی باعث نقرس می‌شود؟
مهم‌ترین علت ایجاد این بیماری، تولید بیش از حد اسیداوریک در بدن یا ناتوانی در دفع اسیداوریک تولید شده از طریق کلیه‌ها است. عادات غذایی ناسالم، مصرف زیاد الکل، بیماری‌های ناگهانی و شدید، درمان‌های دارویی مختلف، ضربه‌های مفصلی، جراحی و بیماری‌های کلیوی از جمله مواردی هستند که می‌توانند باعث افزایش میزان اسیداوریک در خون شوند. افزایش سن نیز می‌تواند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد. نقرس در برخی افراد یک بیماری خانوادگی است. ده‌ها ژن مختلف به ویژه ژن‌های SLC2A9 و ABCG2 ممکن است مستعد ابتلا به نقرس باشند. ژن‌های مرتبط با نقرس با متابولیسم اسیداوریک مرتبط هستند.
برخی از بیماری‌ها علاوه بر فاکتور‌های خانوادگی ممکن است در شکل‌گیری نقرس اثر تسهیل‌کنندگی داشته باشند که در آن عوامل ژنتیکی ممکن است مؤثر باشد. چاقی، دیابت، قلب، فشار خون بالا، بیماران کلسترول بالا از جمله بیماری‌هایی هستند که خطر ابتلا به نقرس در آن‌ها بیشتر است.
در طول دوره بیماری‌های خاص، افزایش تولید اسیداوریک در بدن ممکن است رخ دهد. این وضعیت که با فعالیت غیرطبیعی آنزیم همراه است، معمولاً در بیماری‌هایی مانند لنفوم، لوسمی، کم‌خونی همولیتیک و پسوریازیس رخ می‌دهد. افزایش تولید اسیداوریک ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی پس از کاربرد‌های شیمی درمانی و رادیوتراپی مورد استفاده در درمان بیماران سرطانی رخ دهد.
نقرس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص بلور‌های اورات مونوسدیم در آنالیز‌های مایع سینوویال (مایع در فضای مفصل) روش تشخیصی استاندارد طلایی برای نقرس است. در این معاینه، پزشکان با استفاده از یک سوزن ظریف، نمونه‌ای از مایع را از ناحیه مفصل آسیب‌دیده می‌گیرند. مایع سینوویال در هنگام تشدید نقرس حاد، ظاهری زرد و کدر به خود می‌گیرد. بررسی میکروسکوپی این مایع که حاوی کریستال و گلبول‌های سفید نیز می‌باشد، آن را از التهاب مفاصل ناشی از عوامل میکروبی متمایز می‌کند.
همچنین می‌توان از مطالعات آزمایشگاهی مختلف در رویکرد تشخیصی این بیماری استفاده کرد. اگرچه نشانگر‌های بیوشیمیایی مانند تعداد گلبول‌های سفید، سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) و پروتئین واکنشی (CRP) در نقرس حاد مفید هستند، اما باید در نظر داشت که برای این بیماری خاص نیستند. اگرچه اندازه‌گیری سطح اسیداوریک با استفاده از آزمایش خون یک آزمایش بسیار مهم است، اما گاهی اوقات می‌تواند منجر به هدایت اشتباه شود. لازم به ذکر است که اگرچه برخی از افراد سطح اسیداوریک خون بالایی دارند، اما علائم نقرس را ندارند، در حالی که برخی افراد ممکن است با وجود سطح اسیداوریک خون پایین، علائم این بیماری را تجربه کنند.
علاوه بر آزمایشات بیوشیمیایی، می‌توان از مطالعات تصویربرداری مختلف برای تشخیص نقرس استفاده کرد. اگرچه سونوگرافی به طور معمول انجام نمی‌شود، اما می‌تواند کریستال‌های انباشته شده در ناحیه غضروف را تشخیص دهد. اشعه ایکس از جمله ابزار‌های تشخیصی رادیولوژیکی است که می‌تواند در تشخیص سایر اختلالات مفصلی و نقرس مفید باشد.
درمان نقرس چگونه است؟
روش‌های درمانی به طور جداگانه در طول حملات حاد و در دوره‌های بین حملات اعمال می‌شود. در حالی که دارو‌های ضدالتهابی در دوره‌های حاد که درد شدید است استفاده می‌شوند، دارو‌های مورد استفاده در درمان دارویی را می‌توان با توجه به سیر بیماری توسط پزشک تغییر داد. دارو‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی، کلشی سین یا کورتیکواستروئید‌ها از جمله دارو‌هایی هستند که بسته به شرایط فرد می‌توانند در درمان این بیماری استفاده شوند. دارو‌های مبتنی بر کلشی سین دارو‌های ضدالتهابی هستند که در کنترل درد همراه با نقرس، مؤثر در نظر گرفته می‌شوند.
در برخی بیماران، تشدید نقرس می‌تواند کاملاً شدید و مزمن باشد. به‌منظور پیشگیری از سنگ کلیه، توفی یا سایر عوارض مرتبط با نقرس که ممکن است در این افراد رخ دهد، می‌توان از دارو‌هایی استفاده کرد که تولید اسیداوریک در بدن را کاهش می‌دهد یا دفع اسیداوریک را از طریق ادرار افزایش می‌دهد. بسیار مهم است که مصرف این دارو‌ها که ممکن است باعث بروز عوارضی مانند تب، بثورات پوستی، التهاب کبد یا مشکلات کلیوی شود، تحت‌نظر پزشک انجام شود.
از آنجایی که فعالیت بدنی ممکن است شدت حملات را افزایش دهد، توصیه می‌شود بیماران در دوره حاد استراحت کنند. رژیم‌درمانی نقش بسیار مهمی در نقرس و همچنین درمان دارویی دارد. برای درمان نقرس توصیه می‌شود که بیماران رژیم غذایی خاصی را که توسط متخصص تغذیه تهیه شده است، رعایت کنند؛ آب فراوان مصرف کنند و کیفیت زندگی خود را با برنامه‌های ورزشی سبک افزایش دهند.
رژیم غذایی نقرس
تهیه یک برنامه تغذیه شخصی مناسب برای نقرس یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌توان برای کاهش تعداد تشدید‌ها انجام داد. هدف این رژیم غذایی، کاهش سطح اسیداوریک خون به حد طبیعی است.
محدودکردن یا قطع مصرف الکل، به ویژه مصرف آبجو و تغییر سبک زندگی تاثیرات مثبتی در بهبود علائم این بیماری دارد. علاوه بر این، در رژیم غذایی برای نقرس، اقداماتی مانند: افزایش مصرف مایعات، ترجیح دادن محصولات لبنی کم چرب، اجتناب از مصرف گوشت قرمز و ماهی‌های چرب با محتوای بالا از پورین، انتخاب حبوبات به عنوان منبع پروتئین، و مصرف محصولات گندم کامل، سبزیجات و میوه‌های تازه برای مصرف کربوهیدرات مورد توصیه قرار می‌گیرند.
غذا‌هایی با محتوای پورین کم در رژیم غذایی به غذا‌هایی گفته می‌شود که حاوی کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم پورین در هر ۱۰۰ گرم هستند. تمام میوه‌ها در غذا‌هایی گنجانده شده است که مشکلی برای نقرس ایجاد نمی‌کنند. میوه گیلاس به دلیل کمک به سطح اسیداوریک و التهاب می‌تواند از عملکرد طبیعی بدن در پیشگیری از حملات این بیماری پشتیبانی کند. تمام محصولات گیاهی از جمله سیب‌زمینی، نخودفرنگی، قارچ، بادمجان و سبزیجات برگ سبز در غذا‌های قابل‌مصرف برای بیماران وجود دارد. علاوه بر میوه‌ها و سبزیجات، تخم‌مرغ، لبنیات، آجیل، قهوه، چای و چای سبز، ادویه‌ها و روغن‌های گیاهی نیز غذا‌هایی هستند که می‌توانند در برنامه غذایی بیماران قرار گیرند.
کاهش وزن بدن
اضافه‌وزن می‌تواند یک عامل خطر برای حملات نقرس باشد. مقاومت به انسولین، به ویژه در افراد دارای اضافه‌وزن، وضعیتی است که با سطح بالای اسیداوریک خون مرتبط است. با کاهش وزن، افراد می‌توانند هم مقاومت به هورمون انسولین را بشکنند و هم به کاهش سطح اسیداوریک به سطوح پایین‌تر کمک کنند.
نکته‌ای که بیماران مبتلا به نقرس در کاهش وزن باید به آن توجه کنند، سرعت‌کاهش وزن است. باید مراقب باشید؛ زیرا کاهش وزن سریع با رژیم غذایی بسیار کم‌کالری می‌تواند خطر ابتلا به حمله نقرس را افزایش دهد.
ورزش
انجام ورزش منظم یکی دیگر از کاربرد‌هایی است که می‌تواند برای جلوگیری از حملات نقرس انجام شود و می‌تواند به کاهش سطح اسیداوریک کمک کند.
مصرف مایعات کافی
اطمینان از مصرف کافی مایعات در روز ممکن است اثر کاهشی بر خطر ابتلا به حمله نقرس داشته باشد. با مصرف مایعات، دفع اسیداوریک اضافی در جریان خون توسط کلیه‌ها تسهیل می‌شود و با ادرار دفع می‌شود. مصرف مایعات موضوعی است که نباید از آن غافل شد، به خصوص کسانی که به طور منظم ورزش می‌کنند و مقداری از مایعات بدن خود را با تعریق از دست می‌دهند.
محدودکردن مصرف الکل
الکل یک محرک شناخته شده برای نقرس است. دلیل این امر این است که بدن به‌جای دفع اسیداوریک اضافی از بدن با مصرف الکل، اولویت را به حذف الکل می‌دهد؛ بنابراین تجمع اسیداوریک که با مصرف الکل به مقدار زیاد باقی می‌ماند و تبدیل آن به شکل کریستالی آسان می‌شود.
رژیم غذایی، ورزش و سایر تغییرات در شیوه زندگی شیوه‌های بسیار مؤثری در نقرس و سایر بیماری‌های مرتبط با سطح اسیداوریک بالا هستند. در برخی افراد، علاوه بر تغییر سبک زندگی، ممکن است درمان دارویی نیز ضروری باشد. پایبندی دقیق به دارو‌های تجویز شده توسط پزشکان بخش مهمی از درمان است.
در صورت مشاهده علائم نقرس که نوعی التهاب مفاصل است، در خود یا در اطرافیان خود مشاهده کردید، توصیه می‌شود به مؤسسات بهداشتی مراجعه کرده و از پزشکان متخصص برای درمان مناسب و تغییر سبک زندگی کمک بگیرید.
اندام جدیدت رو بساز
با متد نورون درمانی کاهش وزن اندام برتر یاد میگیری به صورت ریشه ای وزن کم کنی. کافیه جلسه مشاوره خودت رو رزرو کنی تا ظرف 3 ماه آینده یک بار برای همیشه وزن کم کنی!
نتایج دوره:
مصاحبه با تعدادی از قهرمانان کاهش وزن ما رو ببینید و با تجربه اونا کاهش وزن سریعتری رو تجربه کنید.
دیدگاه کاربران