مقاومت به انسولین : علت، علائم، تشخیص و درمان
انسولین، هورمونی است که در پانکراس، یکی از اندام‌های ما که در پشت معده قرار دارد، تولید می‌شود. انسولین برای عملکرد صحیح متابولیسم بسیار مهم است. بعد از وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها، کربوهیدرات‌های بزرگ موجود در غذاها در دستگاه گوارش به قندهای کوچک تجزیه شده و جذب جریان خون می‌شوند. گلوکز، واحد سازنده کربوهیدرات‌ها، به عنوان قند خون شناخته می‌شود. هورمون انسولین تضمین می‌کند که قند موجود در جریان خون توسط سلول‌ها گرفته شده و برای تولید انرژی استفاده می‌شود. در مواردی، قند خون بیش از حد، هورمون انسولین بدن را تحریک می‌کند تا قند اضافی را در اندام‌های مختلف مانند کبد و ماهیچه ذخیره کند. در بین وعده‌های غذایی و در شرایط استرس ممکن است سطح قند خون کمتر از حد طبیعی شود و در این موارد از قند ذخیره شده استفاده می‌شود. ما در این مقاله به بررسی مقاومت به انسولین پرداخته‌ایم.
مقاومت به انسولین چیست؟
مقاومت به انسولین به بدتر شدن پاسخ بیولوژیکی به هورمون انسولین، به ویژه در ساختارهایی مانند کبد، ماهیچه و بافت چربی اشاره دارد. با ایجاد مقاومت به انسولین، سطح قند خون، بالا باقی می‌ماند و در پاسخ به این وضعیت، سطح بالاتری از سنتز انسولین از پانکراس رخ می‌دهد.
برای تبدیل قند، یعنی گلوکزی که در طول روز مصرف می‌کنید، به هورمون انسولین نیاز دارید. مقاومت به انسولین در نتیجه عدم حساسیت به انسولین در مناطقی مانند: کبد، چربی و بافت ماهیچه‌ای ایجاد می‌شود. در این حالت، قند موجود در خون نمی‌تواند به انرژی تبدیل شود و در سطوح بالایی باقی می‌ماند. میزان بالای قند می‌تواند پس از مدتی باعث سندرم متابولیک و دیابت نوع 2 شود.
علائم مقاومت به انسولین چیست؟
پس از اینکه فرد نسبت به هورمون انسولین مقاومت نشان داد، ممکن است علائم و نشانه‌های زیادی مانند: دیابت بروز کند. سایر این علائم عبارتند از:
- تیره شدن به دلیل افزایش رنگدانه‌هایی که به پوست رنگ می‌دهند.
- نرم شدن پوست
- افزایش وزن سریع و بیش از حد
- داشتن مشکل در کاهش وزن
- پریود نامنظم
- چاقی بیش از حد
- احساس بدون انرژی، بیدار شدن از خواب در صبح
- خواب آلودگی بعد از غذا
- مشکلات تمرکز و ادراک
- عرق سرد
- لرز در بدن
- کاهش مقاومت بدن
- سریع غذا خوردن و سریع گرسنه شدن
- احساس ضعف
- لرزش در دست
چه چیزی باعث مقاومت به انسولین می‌شود؟
عوامل زیادی ممکن است در ایجاد مقاومت به انسولین در افراد نقش داشته باشند؛ از جمله:
اضافه وزن
طبق تحقیقات، اضافه وزن یا چاقی می‌تواند باعث مقاومت به انسولین شود. به طور خاص، تصور می‌شود که چربی اضافی دور کمر ممکن است علت اصلی باشد. بافت‌های چربی متمرکز در ناحیه کمر و شکم، هورمون‌ها و مواد دیگری تولید می‌کنند که می‌توانند باعث مشکلات جدی سلامتی مانند: مقاومت به انسولین، فشار خون بالا، کلسترول نامتعادل و بیماری‌های قلبی عروقی شوند.
افزایش بیش از حد سطح اسیدهای چرب آزاد در جریان خون ممکن است اثر مخربی بر پاسخ سلول‌ها به هورمون انسولین داشته باشند. افزایش اسیدهای چرب آزاد نیز ممکن است نشان دهنده این باشد که فرد با مقادیر بیش از حد غذاهای پرکالری تغذیه می‌شود.
عدم فعالیت بدنی
عدم فعالیت بدنی معمولاً با مقاومت به انسولین مرتبط است که منجر به دیابت نوع 2 می‌شود. ماهیچه‌های بدن نسبت به سایر بافت‌ها گلوکز بیشتری مصرف می‌کنند. به طور معمول، عضلات فعال، گلوکز ذخیره شده را برای انرژی می‌سوزانند و سطح گلوکز خون تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. بنابراین، گلوکز در جریان خون نیز به طور مداوم دوباره پر می‌شود. برعکس، فعالیت بدنی منظم نیز می‌تواند حساسیت به انسولین را افزایش دهد.
دیابت
دیابت نوع 2 می‌تواند سطح انسولین را در بدن افزایش دهد. دلیل این امر این است که سلول‌ها به سطح هورمون تولید شده فعلی پاسخ نمی‌دهند. باید مراقب بود، زیرا سلول‌های پانکراس که سطوح مداوم و بیش از حد انسولین تولید می‌کنند، ممکن است در طول زمان آسیب ببینند. در انسان‌های سالم، انسولین واسطه اتصال به گیرنده‌های انسولین در اهداف مختلف سلولی مانند سلول‌های چربی، سلول‌های ماهیچه‌ای و سلول‌های کبدی است.
سطح بالای قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 باعث افزایش سطح انسولین نیز می‌شود. افزایش سطح انسولین، این احتمال را افزایش می‌دهد که حتی اگر سطح انسولین بالا باشد، ممکن است مقاومت به انسولین ایجاد شود. علت اولیه قند خون بالا ممکن است سطوح بالای کربوهیدرات در بدن باشد.
کمبود ویتامین D
کمبود ویتامین D در بدن می‌تواند بر مقاومت به انسولین و حساسیت به انسولین تأثیر بگذارد. بنابراین، تصور می‌شود که بسته به نقشی که در تحمل گلوکز ایفا می‌کند، ممکن است به مقاومت به انسولین کمک کند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
بیماری‌هایی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک با مقاومت به انسولین مرتبط هستند. از سوی دیگر، به طور کامل مشخص نیست که آیا سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث مقاومت به انسولین می‌شود یا به عنوان بخشی از روند بیماری رخ می‌دهد.
مقاومت به انسولین باعث چه بیماری‌هایی می‌شود؟
انسولین اضافی در گردش خون، می‌تواند محیط مناسبی را برای شکل گیری بیماری‌های مزمن مانند چاقی، فشار خون بالا و تصلب شرایین آماده کند. باید مراقب بود؛ زیرا سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند طیف وسیعی از علائم از عملکرد نامطلوب تولید مثل تا رشد مو را نشان دهد. در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک با مقاومت به انسولین، اختلال تحمل گلوکز، یعنی قند پنهان در بین مردم به 35 درصد می‌رسد. بروز دیابت نوع 2 تا 10 درصد افزایش یافته است. مطالعات زیادی وجود دارد که رابطه بین مقاومت به انسولین و سرطان را نیز پیدا کرده است.
سندرم متابولیک و دیابت نوع 2 بیماری‌هایی هستند که با مقاومت به انسولین در هم تنیده شده‌اند. سندرم متابولیک یک مشکل مهم سلامتی است که باعث دیابت، بیماری‌های قلبی و سایر مشکلات سلامتی می‌شود. علاوه بر قند خون بالا، می‌توان تشخیص داد که موادی مانند تری‌گلیسیرید در جریان خون نیز بالا هستند.
همچنین پس از ایجاد مقاومت به انسولین در فرد، خطر ابتلا به بیماری قلبی افزایش می‌یابد. بیماری‌های قلبی شایع‌ترین علت مرگ و میر در سراسر جهان هستند. در نتیجه مطالعات مختلف، احتمال ابتلا به بیماری قلبی در افرادی که مقاومت به انسولین دارند بیش از 90 درصد تعیین شده است.
مقاومت به انسولین چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آزمایشات قند خون ناشتا و انسولین برای تشخیص مقاومت به انسولین استفاده می‌شوند. در صورت لزوم، می‌توان با مشاهده تغییرات قند خون و مقادیر انسولین با آزمایش قند، ارزیابی انجام داد. نتیجه این آزمایشات با یک فرمول ریاضی محاسبه شده از قند خون و مقادیر انسولین مشخص می‌شود. علاوه بر این، برخی از داده‌ها مانند: لیپیدهای خون، آنزیم‌های کبدی می‌توانند برای تشخیص مقاومت به انسولین مفید باشند.
پس از مراجعه به پزشک با علائم مقاومت به انسولین، پزشکان ابتدا شرح حال پزشکی و معاینه فیزیکی فرد را انجام می‌دهند. پس از این با کمک آزمایش‌های مختلف درخواستی پزشک، پارامترهایی که در محدوده آزمایش مقاومت به انسولین قابل ارزیابی هستند و ممکن است نشان‌دهنده مقاومت به انسولین در فرد باشند، بررسی می‌شوند.
این آزمایش‌ها عبارتند از:
آزمایش گلوکز پلاسما ناشتا
در این آزمایش که در آن میزان قند خون به دنبال یک دوره ناشتائی حداقل 8 ساعته تعیین می‌شود، سطح گلوکز زیر 100 میلی گرم در دسی لیتر طبیعی در نظر گرفته می‌شود. مقادیر بین 100 تا 125 میلی گرم ممکن است نشان دهنده وجود پیش دیابت باشد. مقادیر 126 میلی گرم در دسی لیتر و بالاتر برای دیابت اهمیت تشخیصی دارد.
پس از نتیجه آزمایش که بالا بودن آن مشخص شد، می‌توان در روزهای بعد معاینه را برای تایید این آزمایش تکرار کرد. سطح بالای قند خون در نتیجه هر دو آزمایش ارزش تشخیصی برای پیش دیابت و دیابت دارد.
تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)
تست تحمل گلوکز خوراکی 2 ساعت پس از تجویز محلول حاوی قند برای فرد بعد از ناشتا انجام می‌شود. در آنالیزهای خونی که در پایان دوره 2 ساعته پس از مصرف محلول انجام می‌شود، سطح قند خون فرد زیر 140 میلی گرم در دسی لیتر طبیعی است. تشخیص نتیجه آزمایش OGTT بین 140-199 میلی گرم در دسی لیتر ممکن است نشان دهنده ایجاد پیش دیابت باشد. مقادیر 200 میلی گرم و بالاتر، یافته مهمی برای وجود دیابت در فرد است.
تست HbA1c
آزمایش HbA1c برای مشخص کردن مقدار متوسط سطح قند خون فرد در 2-3 ماه گذشته استفاده می‌شود. این مقدار به صورت درصد محاسبه می‌شود. در نتیجه آزمایش، اگر مقدار a1c فرد زیر 5.7٪ تعیین شود، طبیعی تلقی می‌شود. افراد با مقدار بین 5.7 تا 6.4 پیش دیابتی در نظر گرفته می‌شوند، در حالی که افراد با مقدار HbA1c 6.5 و بالاتر ممکن است دیابت داشته باشند.
روش‌های درمان مقاومت به انسولین چیست؟
تغییرات مختلف شیوه زندگی اساس درمان مقاومت به انسولین را تشکیل می‌دهد. تنظیم مواد غذایی مصرف شده با وعده‌های غذایی، تنظیم میزان کالری دریافتی و دوری از غذاهای با شاخص گلیسمی بالا از مهم‌ترین مراحل برنامه ریزی درمان مقاومت به انسولین است. بیماران مبتلا به مقاومت به انسولین، ترجیحاً غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین که قند خون را افزایش نمی‌دهند و سرشار از فیبر و سایر مواد مغذی هستند، ضروری است. همراه با همه سبزیجات به جز سیب زمینی، هویج و ذرت، حبوبات مانند لوبیا چشم بلبلی، نخود، لوبیا خشک، عدس، سبوس، نان قهوه‌ای، میوه‌هایی مانند سیب و پرتقال باید در منوی رژیم غذایی گنجانده شود. فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در میوه، هم به مقاومت به انسولین و هم به بدن کمک می‌کند.
رژیم غذایی برای مقاومت به انسولین
مواد مغذی هستند که به سایر عملکردهای طبیعی کمک می‌کنند. سیب، موز، گلابی، انجیر و هلو از جمله میوه‌هایی هستند که مصرف آن به افراد دارای مقاومت به انسولین توصیه می‌شود. مصرف آب میوه به جای خود میوه‌ها به دلیل قند بالای این محصولات توصیه نمی‌شود. ما در این قسمت به بررسی نکاتی برای رعایت رژیم غذایی برای مقاومت به انسولین پرداخته‌ایم.
استفاده از سبزیجات
سبزیجات، غذاهای گیاهی هستند که هم کم کالری و هم سرشار از فیبر هستند. آنها می‌توانند تأثیر مثبتی بر کنترل سطح قند خون در بیماران مبتلا به مقاومت به انسولین داشته باشند. سبزیجات برگ سبز مانند گوجه فرنگی، مارچوبه، لوبیا سبز، هویج، اسفناج و سبزیجات چلیپایی مانند کلم بروکلی از جمله سبزیجاتی هستند که در محدوده رژیم غذایی مقاومت به انسولین برای مصرف بیماران توصیه می‌شود.
از فیبرهای بیشتری استفاده کنید
فیبرهای موجود در غذاها به دو گروه فیبرهای محلول و نامحلول تقسیم می‌شوند. فیبرهای نامحلول به تنظیم قوام مدفوع و تسهیل حرکات روده کمک می‌کنند. همچنین فیبرهای محلول می‌توانند با خواص خود مانند کنترل کلسترول و کاهش اشتها کمک کنند.
از چربی‌های ترانس دوری کنید
اسید چرب ترانس می‌تواند مقاومت به انسولین را افزایش داده و به شکل گیری دیابت به عنوان یک سلاح مخفی کمک کند. به منظور بهبودی نسبت به مقاومت به انسولین، توصیه می‌شود روش پخت و پز را با سرخ کردن جایگزین کنید. از کره غنی از چربی‌های ترانس دوری کنید. فراموش نکنید که رژیم غذایی محافظت کننده از مقاومت‌ب ه انسولین مبتنی بر مصرف غذاهای حیوانی و گیاهی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 است.
از دانه کتان استفاده کنید
دانه کتان را به سالاد یا ماست خود اضافه کنید. در بین وعده‌های غذایی خود گردو مصرف کنید و حداقل سه بار در هفته از ماهی‌های چرب غنی از امگا 3 از جمله ماهی آزاد استفاده کنید. اگر نمی‌توانید این غذاها را بخورید، می‌توانید از روغن ماهی استفاده کنید.
ورزش کنید
فراموش نکنید که هر روز حداقل 30 دقیقه و حداقل 5 روز در هفته پیاده روی با سرعت منظم را تمرین کنید. بنابراین، در حین ورزش، عضلات شما به راحتی از قند موجود در محیط استفاده می‌کنند و کالری سوزی بدون نیاز به انسولین آغاز می‌شود. اگر به ورزش منظم ادامه دهید، آنزیم‌های چربی سوز وارد عمل می‌شوند و به راحتی می‌توانید از شر چربی‌های ذخیره شده خلاص شوید.
با ورزش منظم می‌توان به پیشرفت‌های مثبت در برابر دیابت مانند کاهش قند خون، تسریع چربی سوزی و کاهش وزن دست یافت. این پیشرفت‌ها همچنین به بدن کمک می‌کند تا نسبت به انسولین حساس‌تر شود. ورزش‌هایی مانند باغبانی، پیاده روی، دویدن، شنا و رقص، نمونه‌هایی از فعالیت‌های بدنی هستند که برای افراد مبتلا به مقاومت به انسولین توصیه می‌شود.
سوالات متداول
عوامل مختلفی می‌توانند موجب مقاومت به انسولین شوند؛ از جمله ژنتیک، چاقی، نبود فعالیت بدنی، خواب کافی نداشتن، استفاده از داروهای خاص، و مصرف غذاهای پر قند و چربی.
بله، رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کنترل مقاومت به انسولین کمک کند. بهتر است که از مصرف غذاهای پر قند و چربی کاسته و به جای آن از مواد غذایی با شاخص گلیسمیک پایین مانند: سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و ماهی استفاده کنید. همچنین، مصرف مواد غذایی با پروتئین بالا مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ و لبنیات نیز می‌تواند به کنترل مقاومت به انسولین کمک کند.
بله، ورزش می‌تواند به کنترل مقاومت به انسولین کمک کند. ورزش و فعالیت بدنی می‌تواند به کاهش وزن، بهبود حساسیت به انسولین و کاهش قند خون کمک کند. بهتر است که برای بهترین نتیجه، برنامه ورزشی خود را با کمک یک مربی ورزشی طراحی کنید.
بله، خواب کافی می‌تواند به کنترل مقاومت به انسولین کمک کند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که کمبود خواب می‌تواند باعث افزایش مقاومت به انسولین شود. برای بهبود کیفیت خواب خود، بهتر است که از مصرف قهوه و الکل در ساعات شب خودداری کنید و به موقع خود را برای خواب آماده کنید.
اندام جدیدت رو بساز
با متد نورون درمانی کاهش وزن اندام برتر یاد میگیری به صورت ریشه ای وزن کم کنی. کافیه جلسه مشاوره خودت رو رزرو کنی تا ظرف 3 ماه آینده یک بار برای همیشه وزن کم کنی!
نتایج دوره:
مصاحبه با تعدادی از قهرمانان کاهش وزن ما رو ببینید و با تجربه اونا کاهش وزن سریعتری رو تجربه کنید.
دیدگاه کاربران