یائسگی : علائم ، عوارض و درمان آن

اندام برتر 26 فروردین 1402 0 دیدگاه

یائسگی که به عنوان توقف خونریزی قاعدگی تعریف می‌شود، می‌تواند باعث تغییرات فیزیولوژیکی و روانی بسیاری شود که بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد. علائمی مانند نامنظمی قاعدگی، خونریزی بسیار کمتر نسبت به قبل، گرگرفتگی، اختلالات خواب، تنش و افسردگی در زنان بین 45 تا 55 سال نشان دهنده یائسگی است. ما در این مقاله از اندام برتر به بررسی هر آنچه که باید از یائسگی بدانید پرداخته‌ایم. با ما در این مقاله همراه باشید.

فهرست مطالب

یائسگی چیست؟

یائسگی فقدان قاعدگی و قطع خونریزی قاعدگی به مدت 12 ماه بدون هیچ دلیل پاتولوژیک یا فیزیولوژیکی تعریف می‌شود. در واقع یائسگی تخلیه کامل یا تقریباً کامل فولیکول‌های تخمدان است که منجر به هیپواستروژنمی و غلظت بالای هورمون محرک فولیکول (FSH) می‌شود. یائسگی، یک دوره نیست، در واقع آخرین دوره قاعدگی است. در این دوره سه دوره اصلی وجود دارد: پیش یائسگی، یائسگی و پس از یائسگی.

میانگین سن یائسگی چقدر است؟

حدود سن 45 تا 55 سال به عنوان دوره انتقال یائسگی طبیعی در نظر گرفته می‌شود. متوسط سن یائسگی در کشور ما 48 تا 49 سال است، در حالی که در خارج از کشور حدود 50 تا 52 سال است.

چه چیزی باعث یائسگی می‌شود؟

دختری که در رحم مادر قرار دارد در طول اولین دوره رشد، تقریباً 7 میلیون سلول تولید مثلی به نام تخمک دارد. تعداد تخمک‌ها در بدو تولد به 2 میلیون تخمک کاهش می‌یابد و این کاهش بیولوژیکی از بدو تولد تا نوجوانی ادامه دارد. تعداد تخمک در یک دختر نوجوان حدود 400 هزار تخم است. هر ماه در چرخه رشد تخمک، یک یا دو تخمک برای بارور شدن رشد می‌کنند، در حالی که تخمک‌های همراه مصرف می‌شوند. در خانمی که به یائسگی نزدیک می‌شود، این عدد بیشتر کاهش می‌یابد.

چه زمانی یائسگی اتفاق می‌افتد؟

چرخه قاعدگی یکی از رویدادهای مهم فیزیولوژی زنان است. اساساً با بلوغ، سلول‌های تخمدان به دنبال ترشح منظم هورمون‌های FSH و LH از غده هیپوفیز که تنظیم کننده اصلی سیستم غدد درون ریز است، فعال می‌شوند. این امر باعث تولید هورمون‌های جنسی مانند استروژن- پروژسترون می‌شود. بسته به تعادل بین این هورمون‌ها، سلول‌های تخمک بالغ می‌شوند و در اواسط چرخه قاعدگی به داخل رحم آزاد می‌شوند. در صورت عدم لقاح، بافت‌های داخل رحمی ریخته شده و متناسب با تغییرات میزان هورمون‌ها، خونریزی رخ می‌دهد و از آنجایی که ترشح هورمون‌های مذکور با یائسگی کاهش می‌یابد و سلول تخمکی مناسب برای رشد در تخمدان وجود ندارد، فیزیولوژیک این هورمون‌ها کاهش می‌یابد.

تعداد سلول‌های تخمک در تخمدان در زنان در رحم مادر نمی‌تواند از مقدار معینی بیشتر شود، اما پس از تولد، صدها سلول تخمک در آن وجود دارد. با بلوغ، هر ماه تعداد مشخصی سلول تخمک رشد می‌کند و یکی از آن‌ها در رحم آزاد می‌شود. با خونریزی ماهانه، سلول‌های تخمدان به تدریج تخلیه می‌شوند و با افزایش سن، تعداد سلول‌های تخمک مناسب برای رشد در تخمدان به طور جدی کاهش می‌یابد. در حدود 50 سالگی به موازات بی نظمی‌های هورمونی مربوط به این وضعیت، تغییر در الگوی خونریزی قاعدگی، کاهش یا افزایش دفعات خونریزی تجربه می‌شود. این دوره به عنوان دوره قبل از یائسگی در نظر گرفته می‌شود و می‌توان آن را جزو اولین نشانه‌های یائسگی به حساب آورد. در نتیجه قطع کامل خونریزی و عدم خونریزی به مدت 12 ماه، یائسگی کامل می‌شود.

آیا دوره‌های یائسگی وجود دارد؟

دوره پیش از یائسگی یا قبل از یائسگی به طور متوسط، چهار سال قبل از یائسگی شروع می‌شود. یائسگی شامل تغییرات فیزیولوژیکی زیادی است که می‌تواند بر کیفیت زندگی زنان تأثیر بگذارد. این دوره‌ها به شرح زیر است:

اواخر سال‌های باروری

پیش از دوره قبل از یائسگی، تغییراتی به دلیل کاهش ظرفیت تخمک ایجاد می‌شود. سطح FSH خون کمی افزایش می‌یابد، سطح پروژسترون کاهش می‌یابد. سطح استروژن حفظ می‌شود. در اواخر سال‌های باروری، دوره‌های قاعدگی به دلیل تغییرات هورمونی شروع به کوتاه شدن می‌کنند.

قبل از یائسگی

دوره اولیه قبل از یائسگی: در این دوره سیکل‌های قاعدگی 25-35 روزه در سنین باروری به 40-50 روز می‌رسد.

اواخر پریود: در این دوره فرد تغییرات چشمگیری در چرخه قاعدگی را تجربه می‌کند.

یائسگی: توقف دائمی سیکل قاعدگی. دوره 2 تا 6 ساله بعد از آخرین قاعدگی را «پس از یائسگی زودرس» و دوره بعدی را «پس از یائسگی دیررس» می‌نامند.

علائم یائسگی چیست؟

دوره پیش از یائسگی معمولاً با گرگرفتگی، اختلالات خواب، علائم خلقی، چرخه‌های قاعدگی نامنظم همراه با خشکی واژن و نوسانات هورمونی مشخص می‌شود. در عین حال بی توجهی، خستگی، فراموشی، تنش، افسردگی، کاهش میل جنسی دیده می‌شود. این علائم پس از یائسگی ادامه می‌یابد. علاوه بر علائم، کمبود طولانی مدت استروژن، کوچک شدن اندام‌های تناسلی، تکرر ادرار، حملات سوزش ادرار با وجود طبیعی بودن آزمایش ادرار، یبوست، خارش در ناحیه تحتانی، مشکلات افتادگی در اندام‌های تناسلی (رحم)، دیده می‌شود. علاوه بر این‌ها پوست، غدد عرق و فولیکول‌های مو به استروژن حساس هستند. با کمبود هورمون، پوست نازک می‌شود، خشک می‌شود، خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد و مقدار کلاژن کاهش می‌یابد. در حالی که رشد موهای ناحیه زیر بغل و ناحیه تناسلی کاهش می‌یابد، ممکن است، موهای سخت ضخیم روی چانه و لب بالایی ظاهر شوند.

همچنین با کاهش متابولیسم، افزایش وزن تسریع می‌شود و تغییراتی مانند ضخیم شدن دور کمر و افزایش چاقی بدن رخ می‌دهد. با کاهش استروژن، زنان در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی هستند. از دست دادن استخوان در 1-2 سال اول پس از یائسگی بسیار مشهود است.

عوارضی که ممکن است با یائسگی ایجاد شود، چیست؟

پس از یائسگی، افراد در معرض خطر ابتلا به برخی بیماری‌های خاص هستند. در میان این شرایط پزشکی، در درجه اول بیماری‌های قلب و سیستم گردش خون، یعنی بیماری‌های قلبی عروقی دیده می‌شود. کاهش سطح استروژن در یک فرد، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد. بیماری‌های قلبی یکی از علل اصلی مرگ و میر در زنان و مردان است. بنابراین، ورزش منظم، تغذیه سالم و حفظ وزن طبیعی بسیار مهم است. افراد باید برای آگاهی از اقدامات لازم برای کنترل کلسترول یا فشار خون بالا به دنبال مشاوره پزشکی باشند.

عوارض یائسگی

در این بخش به بررسی سایر عوارض یائسگی پرداخته‌ایم. برخی از آنها عبارتند از:

پوکی استخوان

پوکی استخوان باعث شکننده و ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود و خطر شکستگی را افزایش می‌دهد. در چند سال اول پس از یائسگی، تراکم استخوان به سرعت از بین می‌رود و خطر ابتلا به پوکی استخوان زیاد است. در این فرآیند، زنان به ویژه در معرض شکستگی مچ، لگن و ستون فقرات قرار می‌گیرند.

خشکی واژن

خشکی واژن ناشی از کاهش رطوبت و از دست دادن خاصیت ارتجاعی واژن می‌تواند باعث ناراحتی، جراحات و خونریزی خفیف در حین رابطه جنسی شود. علاوه بر این، کاهش حس می‌تواند میل جنسی فرد را کاهش دهد. در این مورد، مرطوب کننده‌ها و روان کننده‌های واژن بر پایه آب می‌توانند به فرد کمک کنند. اگر روان کننده‌های واژینال نتایج کافی را ارائه ندهند، استروژن درمانی موضعی واژینال که به شکل کرم، قرص یا حلقه واژینال موجود است، ممکن است پس از توصیه پزشک، نتایج مثبتی را به همراه داشته باشد.

یائسگی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

معمولاً برای تشخیص یائسگی نیازی به آزمایش نیست. ظهور علائم و نشانه‌های یائسگی معمولاً برای تشخیص شروع پیش از یائسگی، یعنی قبل از یائسگی کافی است. افرادی که نگران دوره‌های قاعدگی نامنظم یا گرگرفتگی هستند، باید با پزشک خود مشورت کنند. در برخی موارد، تشخیص بیشتر ممکن است ضروری باشد. در چنین مواردی، پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی سطح هورمون‌های مختلف توصیه کند.

این آزمایش‌ها شامل تست‌های هورمون محرک فولیکول (FSH) و استروژن (استرادیول) می‌شود. با رخ دادن یائسگی، سطح FSH فرد افزایش می‌یابد، در حالی که سطح استرادیول کاهش می‌یابد. آزمایش هورمون محرک تیروئید می‌تواند برای تعیین اینکه آیا تیروئید کم کار است یا کم کاری تیروئید علائمی مشابه علائم یائسگی ایجاد می‌کند یا خیر، استفاده شود.

نحوه درمان یائسگی

یائسگی نیازی به درمان دارویی ندارد. در عوض، درمان آن بر تسکین علائم و نشانه‌هایی که ممکن است فرد را آزار دهد، و پیشگیری یا مدیریت شرایط مزمنی که می‌تواند با افزایش سن رخ دهد، متمرکز است. از جمله درمان‌هایی که برای مدیریت علائم یائسگی استفاده می‌شود، در درجه اول هورمون درمانی است. استروژن درمانی موثرترین گزینه درمانی برای تسکین گرگرفتگی یائسگی است. بسته به سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی فرد، پزشک ممکن است کمترین دوز استروژن را برای کوتاه‌ترین دوره زمانی لازم برای تسکین علائم توصیه کند.

افرادی که رحم خود را خارج نکرده‌اند، علاوه بر استروژن برای حفظ تعادل به پروژستین نیز نیاز دارند. استروژن همچنین به جلوگیری از تحلیل استخوان کمک می‌کند. استفاده طولانی مدت از هورمون درمانی ممکن است به برخی از خطرات سرطان سینه و قلبی عروقی منجر شود، اما استفاده از هورمون‌ها در طول دوره یائسگی ممکن است در برخی موارد فواید قابل توجهی داشته باشد.

درمان خشکی واژن با استروژن

استفاده از استروژن واژن برای رفع خشکی واژن امکان پذیر است. در این روش درمانی، استروژن را می‌توان مستقیماً با استفاده از کرم، قرص یا حلقه واژینال وارد واژن کرد. این درمان مقدار کمی استروژن را آزاد می‌کند که توسط بافت‌های واژن جذب می‌شود و می‌تواند به تسکین خشکی واژن، ناراحتی جنسی یا برخی علائم ادراری کمک کند.

استفاد از داروهای ضد افسردگی

برخی از داروهای ضد افسردگی در دسته‌ای از داروها به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین یا SSRI، در صورت استفاده در دوزهای کم، می‌توانند گرگرفتگی ناشی از یائسگی را کاهش دهند. در افرادی که نمی‌توانند استروژن را برای سایر بیماری‌ها مصرف کنند یا برای هر گونه اختلال خلقی به داروهای ضد افسردگی نیاز دارند، استفاده از داروهای ضدافسردگی با دوز پایین با نظر پزشک می‌تواند مفید باشد.

دارو درمانی برای بهبود علائم شنج

داروهایی که معمولاً برای تشنج استفاده می‌شوند نیز به کاهش گرگرفتگی کمک می‌کنند و ممکن است برای زنانی که نمی‌توانند از استروژن درمانی استفاده کنند یا افرادی که گرگرفتگی‌های شبانه دارند نیز مفید باشد. داروهایی که معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند، می‌توانند تا حدودی گرگرفتگی را تسکین دهند.

استفاده از ویتامین D

پزشکان بسته به نیازهای شرایط سلامت شخصی، داروهای مختلفی را برای پیشگیری یا درمان پوکی استخوان توصیه می‌کنند. استفاده از مکمل‌های ویتامین D برای کمک به تقویت استخوان‌ها، همراه با چندین دارو که به کاهش از دست دادن استخوان و خطر شکستگی کمک می‌کند، می‌تواند پس از توصیه پزشک امکان پذیر باشد.

تغییرات سبک زندگی و مراقبت در منزل

بیشتر علائم و نشانه‌های مرتبط با یائسگی موقتی هستند. برای کمک به کاهش یا جلوگیری از اثرات این علائم بر روی فرد می‌توان اقدامات متعددی انجام داد. برای تسکین گرگرفتگی، بهتر است که به جای لباس ضخیم، لباس نازک بپوشید. نوشیدن یک لیوان آب سرد یا جابجایی به مکان خنک‌ می‌تواند کمک کننده باشد. برای بیشتر زنان، محرک‌های گرگرفتگی می‌تواند شامل الکل، غذاهای تند، کافئین، هوای گرم، نوشیدنی‌های گرم، استرس یا حتی یک اتاق گرم باشد. هنگامی که شرایط محرک را شناسایی کردید، اجتناب از آنها می‌تواند به کاش گر گرفتگی کمک کند.

کاهش ناراحتی واژن با استفاده از روان کننده‌های واژینال بدون نسخه، بر پایه آب، روان کننده‌های سیلیکونی یا انواع مرطوب کننده‌ها امکان پذیر است. برخی از افراد ممکن است به مواد شیمیایی مختلف حساس باشند. در این مورد، بهتر است محصولاتی را انتخاب کنید که حاوی گلیسیرین نیستند، که ممکن است باعث سوزش یا تحریک شود.

اجتناب از کافئین

پرهیز از موادی که خواب را سخت می‌کند، مانند کافئین و الکل، می‌تواند از اختلال خواب جلوگیری کند؛ ورزش کردن در طول روز هم از نظر سلامت خواب و هم برای محافظت در برابر بیماری‌های قلبی، دیابت، پوکی استخوان و سایر شرایط مرتبط با پیری مفید خواهد بود. روش‌های ورزشی مانند یوگا و پیلاتس می‌توانند در به‌حداقل‌رساندن علائم فیزیکی یائسگی موثر باشند. همچنین تمرین تکنیک‌های آرامش بخش مانند تنفس عمیق، تنفس سریع می‌تواند به علائم یائسگی کمک کند.

پیروی از رژیم غذایی سالم

داشتن یک رژیم غذایی سالم که شامل انواع میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل در رژیم غذایی روزانه، محدود کردن چربی‌های اشباع، روغن‌ها و قندها می‌شود و پرسیدن از پزشک در مورد نیاز به کلسیم یا مکمل‌های ویتامین D برای کمک به تامین نیازهای روزانه می‌تواند برای جلوگیری از آسیب‌هایی که یائسگی ممکن است در بدن ایجاد کند، کمک کننده باشد. لازم است به طور کامل از مصرف دخانیات خودداری شود. سیگار خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، پوکی استخوان، سرطان و بسیاری از مشکلات سلامتی دیگر را افزایش می‌دهد.

کلام آخر

دستگاه تناسلی زنان یک سیستم پیچیده است که با چرخه قاعدگی دستخوش تغییر مداوم می‌شود که به طور مستقیم و عمیق بر عملکرد کل بدن با بلوغ تأثیر می‌گذارد و با بالا رفتن سن و انتقال به مرحله دوم دچار تغییر دوم می‌شود. این مرحله دوم، به نام یائسگی، ممکن است راه را برای ایجاد برخی از مشکلات سلامتی با تغییرات فیزیولوژیکی خاص در زنان هموار کند. زمانی که تخمدان از نظر تعداد و رشد کافی نباشد، دوره یائسگی شروع می‌شود. در این مقاله به طور کامل این اختلال را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

یائسگی یعنی چی؟

نتایج دوره:

مصاحبه با تعدادی از قهرمانان کاهش وزن ما رو ببینید و با تجربه اونا کاهش وزن سریعتری رو تجربه کنید.

برای دریافت مشاوره کاهش وزن تماس بگیرید