مضرات مصرف نمک زیاد چیست؟

مصرف نمک برای افراد بسیاری جزء عادات روزانه است و به عنوان یکی از ادویه‌های اساسی به شمار می‌آید. اما، مصرف زیاد نمک می‌تواند مشکلات جسمی و سلامتی جدی را به همراه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی مضرات مصرف نمک زیاد پرداخته خواهد شد تا افراد اطلاعات کافی را در خصوص این مسئله به دست آورند. مصرف اضافی نمک می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود، که این امر به بروز اختلالات قلبی- عروقی منجر می‌شود. علاوه بر این، نمک موجب انبساط بافت‌های بدن و از دست رفتن اعتدال آب در سلول‌ها می‌گردد که ممکن است منجر به افزایش وزن و ایجاد مشکلات کلیه شود.

همچنین، مصرف زیاد نمک می‌تواند بر روی سیستم گوارش تأثیرگذار باشد و به ویژه بر روی معده اثرات منفی داشته باشد. افراد مستعد به بالا رفتن فشار خون، دیابت، یا اختلالات کلیه باید مصرف نمک خود را کنترل کنند.

اهمیت نمک برای بدن ما چیست؟

نمک ترکیبی است که به صورت شیمیایی از ترکیب عناصر سدیم و کلر به وجود می‌آید. از این نظر، نمک منبع اصلی سدیم و کلر بدن ما است. سدیم و کلر که به صورت یون هستند  در رویدادهای فیزیولوژیکی بسیار مهم در بدن انسان شرکت می‌کنند. همه سلول‌های بدن ما با برقراری تعادل خاصی بین محیط خارج سلولی و محیط داخلی زنده می‌مانند. تعادل شیمیایی و فیزیولوژیکی بین محیط‌های درون سلولی و خارج سلولی توسط یون‌های محلول در این محیط‌ها حفظ می‌شود.

در حالی که یون سدیم یون اصلی با بار مثبت محیط خارج سلولی را تشکیل می‌دهد، کلر یون اصلی با بار منفی محیط خارج سلولی است. در این راستا، تغییر سطح یون سدیم یا کلرید در بدن ممکن است تعادل فیزیولوژیکی را مختل کند و به سلول‌ها در سطوح مختلف آسیب برساند، علاوه بر این، یون سدیم اساساً در نشست مولکول‌های آب در فضاهای بافتی بدن نقش دارد. بنابراین می‌توان گفت که یون سدیم در تحقق عملکردهای بسیار مهمی مانند عملکرد کلیه، فشار خون و تولید مایعات بدن از اهمیت حیاتی برخوردار است. علاوه بر این، یون سدیم برای اجرای روان عملکردهای حیاتی مانند درک احساسات، انتقال آنها به سلول‌های دیگر و فعال کردن سلول‌های عضلانی مورد نیاز است.

چه مقدار نمک در روز لازم است؟

امروزه می‌توان گفت نمک تقریبا در هر محصول و غذای فرآوری شده وجود دارد. نمک که به طور مکرر در تولید مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز یکی از پرمصرف‌ترین محصولات در آشپزی است. از این نظر تعیین میزان صحیح نمک مصرفی روزانه به منظور حفظ سلامت عمومی بدن بسیار مهم است. تحقیقات نشان می‌دهد که نیاز روزانه یک فرد بالغ به نمک 6 گرم است. 6 گرم نمک که تقریباً یک قاشق چایخوری نمک است، تقریباً 2.4 گرم سدیم دارد. نمک بیش از حد و سایر اجزاء از طریق کلیه‌ها از بدن خارج می‌شود. با این حال، اگر تمام نمک اضافی از کلیه‌ها دفع نشود، ممکن است برخی مشکلات سلامتی ایجاد شود.

مضرات مصرف نمک زیاد چیست؟

اگر نمک بیش از نیاز بدن مصرف شود، سطح یون‌های سدیم و کلر در خون افزایش می‌یابد. از آنجایی که یون‌های سدیم و کلرید با آب حرکت می‌کنند، این یون‌ها با افزایش سطح خون در مایعات بدن توزیع می‌شوند. از آنجایی که باید تعادل خاصی بین آب و یون‌ها در بدن وجود داشته باشد، در این حالت، انتقال مایع به یون‌ها برای متعادل کردن افزایش سطوح سدیم و کلرید فراهم می‌شود. اما در نتیجه، شرایطی مانند فشار خون بالا، ایجاد ادم در بافت‌های بدن و اختلال در عملکرد بافت‌های عصبی ممکن است به دلیل افزایش مایع خون در رگ‌ها رخ دهد و در عین حال برخی از هورمون‌ها در بدن ما وجود دارند که مسئول تنظیم تعادل سدیم و کلرید است.

به عنوان مثال، هورمون آلدوسترون ترشح شده در غده فوق کلیوی، هورمون خاصی است که با حفظ تعادل سطح سدیم در خون، عملکرد کلیه را تنظیم می‌کند. به دلیل افزایش سطح سدیم در خون، هورمون آلدوسترون بیشتر ترشح می‌شود و سلول‌های کلیه را تحریک می‌کند تا سدیم بیشتری از بدن خارج کنند.

اما اگر سدیم بیش از نیاز باشد، آب همراه با سدیم دفع شده از کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود و در نتیجه آب از دست می‌رود و آب بدن را کم می‌کند. علاوه بر این، ادامه این وضعیت برای مدت طولانی ممکن است باعث ایجاد برخی از بیماری‌های کلیوی و بدتر شدن عملکرد کلیه شود.

علائم مصرف زیاد نمک چیست؟

مردم اغلب از مصرف بیش از حد نمک غافل هستند. مصرف بیش از حد نمک مسئله‌ای است که معمولاً هنگام تشخیص فشار خون بالا مورد توجه قرار می‌گیرد. با این حال، برخی علائم ممکن است نشان دهند که فرد مقادیر زیادی نمک مصرف می‌کند. این علائم به شرح زیر است:

• احساس مداوم نفخ
• سردردهای مکرر
• احساس تشنگی مداوم
• تکرر ادرار
• تورم و ادم در انگشتان دست، پا و مچ دست

اگر یک یا چند مورد از این علائم را دارید، مراجعه به نزدیکترین مرکز درمانی و اندازه گیری فشار خون لازم است. بیماران فشار خون بالا همچنین می‌توانند با حفظ میزان مصرف نمک خود در محدوده مشخص، فشار خون خود را کنترل کنند. نباید فراموش کرد که بیماری فشار خون در درازمدت می‌تواند باعث مشکلات جدی سلامتی مانند حمله قلبی و سکته شود.

مضرات مصرف کم نمک چیست؟

علاوه بر مصرف بیش از حد نمک، عدم مصرف نمک کافی به صورت روزانه نیز بر سلامتی تأثیر منفی می‌گذارد. از آنجایی که یون‌های سدیم و کلرید موجود در ساختار نمک برای تعادل مایعات در بدن و عملکرد روان اندام‌ها ضروری هستند، مصرف نکردن نمک کافی ممکن است باعث برخی مشکلات سلامتی شود.اگر سطح سدیم و کلرید در خون کاهش یابد، خون مایع به بافت‌ها می‌رود تا میزان سدیم خون را متعادل کند. در نتیجه سلول‌ها متورم می‌شوند و ادم در بافت‌ها ایجاد می‌شود. ادم مغز که به ویژه به دلیل اثرات جدی روی سیستم عصبی ایجاد می‌شود، یک بیماری شایع در موارد سدیم کم است.

سطوح پایین سدیم در بدن همچنین می‌تواند عملکرد سلول‌های عصبی و عضلانی را مختل کند و باعث ایجاد علائمی مانند سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف عضلانی و گرفتگی عضلات شود. مطالعات نشان داده‌اند که اگر مصرف روزانه سدیم به کمتر از 2.5 گرم برسد، بروز بیماری‌های قلبی افزایش یافته است. بنابراین مصرف روزانه سدیم و نمک باید در یک تعادل مشخص باشد. نباید فراموش کرد که مصرف کم یا زیاد نمک بر سلامت بدن تأثیر منفی می‌گذارد.