عوارض چاقی چیست؟ چاقی منجر به چه بیماری‌هایی می‌شود؟

چاقی یکی از مسائل سلامتی است که تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت فرد دارد. این وضعیت ناهنجار، علاوه بر اثرات فیزیکی، به وضوح به جوانب روحی و اجتماعی زندگی افراد نیز اثر می‌گذارد. از دیدگاه پزشکی، عوارض چاقی به عنوان یک فاکتور خطرناک برای بروز بیماری‌های مزمن، افزایش مرگ و میر و کاهش کیفیت زندگی شناخته شده‌اند.

در این مقاله، به بررسی تأثیرات منفی چاقی بر سلامت فیزیکی افراد می‌پردازیم. از بین عوارض مختلف، بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت نوع 2، مشکلات تنفسی، و مشکلات استخوانی از جمله مسائل شایعی هستند که به ویژه در افراد چاق، احتمال ابتلا به آنها افزایش می‌یابد. علاوه بر تأثیرات فیزیکی، چاقی نقش مهمی در شکل‌گیری مشکلات روانی نظیر افزایش استرس، افت اعتماد به نفس و اختلالات روانی اجتماعی ایفا می‌کند.

با توجه به جدیت و گستردگی عوارض چاقی، توجه به راهکارها و استراتژی‌های مناسب برای کنترل و پیشگیری از این مشکل اهمیت به‌سزایی دارد. اقداماتی که به بهبود سبک زندگی، تغذیه سالم و فعالیت‌های ورزشی تأکید دارند، می‌توانند در مدیریت و کاهش عوارض چاقی مؤثر باشند.

چاقی چیست؟

چاقی یک بیماری پیچیده و مزمن با دلایل متعددی است که منجر به چربی بیش از حد بدن و گاهی اوقات سلامتی ضعیف می‌شود. البته چربی بدن بیماری نیست. اما زمانی که بدن شما چربی اضافی زیادی داشته باشد، می‌تواند نحوه عملکرد خود را تغییر دهد. این تغییرات پیشرونده هستند، می‌توانند در طول زمان بدتر شوند و می‌توانند منجر به اثرات نامطلوب سلامتی شوند. خبر خوب این است که می‌توانید با از دست دادن مقداری از چربی اضافی بدن، خطرات سلامتی خود را بهبود بخشید. حتی تغییرات کوچک در وزن می‌تواند تاثیر زیادی بر سلامت شما داشته باشد.

چه چیزی باعث چاقی می‌شود؟

در حالی که تاثیرات ژنتیکی، رفتاری، متابولیک و هورمونی بر وزن بدن وجود دارد، چاقی زمانی رخ می‌دهد که شما کالری بیشتری نسبت به مصرف کالری از طریق ورزش و فعالیت‌های عادی روزانه مصرف کنید. بدن شما این کالری‌های اضافی را به عنوان چربی ذخیره می‌کند. رژیم غذایی اکثر افراد چاق شامل غذاهایی است که کالری بسیار بالایی دارند (معمولاً فست فودها و نوشیدنی‌های پر کالری). بیماران چاق ممکن است قبل از احساس سیری کالری بیشتری مصرف کنند، زودتر احساس گرسنگی کنند یا به دلیل استرس یا اضطراب بیشتر غذا بخورند. عواملی که خطر چاقی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

ژنتیکی

ژن‌هایی که از والدین خود به ارث می‌برید می‌توانند بر میزان چربی بدن شما و محل توزیع آن تأثیر بگذارند. ژنتیک همچنین ممکن است در این موضوع که  چگونه بدن شما اشتهای شما را تنظیم می‌کند و روشی که بدن شما در طول ورزش کالری می‌سوزاند، نقش داشته باشد. چاقی معمولا در خانواده‌ها دیده می‌شود. این امر فقط به خاطر ژن‌های مشترک آن‌ها نیست. اعضای خانواده نیز تمایل دارند عادات غذایی و فعالیتی مشابهی داشته باشند.

انتخاب‌های سبک زندگی

رژیم غذایی ناسالم، رژیم غذایی پر کالری، بدون میوه و سبزیجات، پر از فست فود، نوشیدنی‌های پرکالری و وعده‌های زیاد به افزایش وزن کمک می‌کند. عدم تحرک اگر سبک زندگی کم تحرکی دارید، ممکن است روزانه کالری بیشتری نسبت به کالری مصرفی خود از طریق ورزش و فعالیت‌های روزمره مصرف کنید. خیره شدن به صفحه نمایش رایانه، تبلت و تلفن نمونه‌هایی از فعالیت‌های کم تحرک است. تعداد ساعاتی که جلوی صفحه نمایش می‌گذرانید با افزایش وزن ارتباط زیادی دارد.

برخی بیماری‌ها و داروها

در برخی افراد، چاقی ممکن است نتیجه سندرم پرادر ویلی، سندرم کوشینگ و سایر بیماری‌ها باشد. مشکلات پزشکی مانند آرتریت نیز می‌تواند باعث کاهش فعالیت، تحرک و افزایش وزن شود. استفاده از برخی داروها نیز اگر از طریق رژیم غذایی یا فعالیت جبران نشود، می‌تواند باعث افزایش وزن شود. این داروها شامل برخی از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج، داروهای دیابت، داروهای ضد روان پریشی، استروئیدها و مسدود کننده‌های بتا می‌ششود.

مشکلات اجتماعی و اقتصادی

عوامل اجتماعی و اقتصادی با چاقی مرتبط هستند. اگر فضای امنی برای پیاده روی یا ورزش ندارید، جلوگیری از چاقی دشوار است. به همین ترتیب، ندانستن نحوه طبخ غذاهای سالم یا عدم دسترسی به غذاهای سالم‌تر نیز می‌تواند خطر چاقی را افزایش دهد.

سن

چاقی ممکن است در هر سنی از جمله دوران کودکی رخ دهد. اما با افزایش سن، تغییرات هورمونی و سبک زندگی کم تحرک، خطر چاقی را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، با افزایش سن، میزان ماهیچه‌های بدن کاهش می‌یابد. به طور کلی، توده عضلانی کم باعث کاهش متابولیسم می‌شود. اگر آگاهانه آنچه را که می‌خورید کنترل نکنید، احتمالاً با افزایش سن وزن خود را افزایش می‌دهید، حتی اگر از نظر بدنی فعال‌تر شوید.

عوارض چاقی چیست؟

چاقی می‌تواند باعث تعدادی از مشکلات سلامتی شود. اثرات اضافه وزن بر بدن می‌تواند با علائم مختلفی خود را نشان دهد. در این قسمت مشکلات سلامتی رایج و علائم مرتبط با چاقی را ببرسی کرده‌ایم. شای‌ترین عوارض چاقی عبارتند از:

• بیماری‌های قلبی: چاقی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد و می‌تواند باعث ایجاد شرایطی مانند فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر و حمله قلبی شود.
• دیابت: چاقی با افزایش مقاومت به انسولین خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد.
• سطح کلسترول و تری گلیسیرید بالا: چاقی می‌تواند بر سطح چربی خون تأثیر بگذارد و منجر به افزایش سطح کلسترول و تری گلیسیرید شود.
• مشکلات دستگاه گوارش: چاقی می‌تواند باعث مشکلات سیستم گوارشی مانند بیماری ریفلاکس، بیماری‌های کبدی و مشکلات کیسه صفرا شود.
• مشکلات تنفسی: چاقی می‌تواند باعث مشکلات تنفسی مانند آپنه خواب شود.
• مشکلات مغز و سیستم عصبی: چاقی ممکن است خطر مشکلات مغز و سیستم عصبی مانند سکته مغزی، میگرن و آلزایمر را افزایش دهد.

چاقی اغلب با عادات غذایی نامناسب، سطوح پایین فعالیت بدنی و عوامل ژنتیکی همراه است. مدیریت چاقی با روش‌هایی مانند تغییر سبک زندگی، تغذیه متعادل و ورزش منظم امکان پذیر است.

بیش‌تر بخوانید: چاقی موضعی چیست؟

بیماری‌های ناشی از چاقی چیست؟

همانطور که پیش‌تر گفته شد؛ چاقی باعث ایجاد برخی از عوارض و علائم می‌شود. در این قسمت قصد داریم به بررسی بیماری‌هایی که ناشی از چاقی است بپردازیم. بیماری‌های ناشی از چاقی عبارتند از:

دیابت مقاوم به انسولین

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمنی که به دلیل چاقی ایجاد می‌شود، دیابت است که به عنوان دیابت شناخته می‌شود. افزایش بیش از حد بافت چربی در انسان، حساسیت سلول‌های بدن به هورمون انسولین را کاهش می‌دهد و این امر باعث ایجاد مشکلی در سلامتی به نام مقاومت به انسولین می‌شود. از آنجایی که قند خون نمی‌تواند به سلول‌های غیر حساس به انسولین جذب شود، قند خون بالا مشاهده می‌شود. وضعیت مورد بحث مشکلی است که در ایجاد دیابت نوع 2 موثر است. دیابت نوع 2 شایع‌ترین نوع دیابت است و بسیاری از افراد چاق دارای دیابت مقاوم به انسولین هستند.

فشار خون

پرفشاری خون که به طور گسترده در کشور ما و در سراسر جهان مشاهده می‌شود، در بیماران چاق تقریباً 3 برابر بیشتر از افراد با وزن طبیعی است. علل پرفشاری خون در افراد چاق شامل عوامل زیادی مانند افزایش بافت چربی و در نتیجه تولید بیش از حد انسولین (هیپرانسولینمی)، مقاومت به انسولین و بدتر شدن ساختار عروقی و سلولی است. بنابراین کمک به بیماران چاق برای رسیدن به وزن ایده آل در پیشگیری از فشار خون و یا جلوگیری از پیشرفت آن بسیار موثر است.

بیماری عروق کرونر

در افراد چاق، چربی بیش از حد، به ویژه در ناحیه شکم، می‌تواند بر قلب فشار وارد کند و بر عملکرد آن تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، در نتیجه مقاومت به انسولین که به دلیل چاقی ایجاد می‌شود، قند خون ممکن است افزایش یابد و باعث تخریب ساختاری در دیواره‌های عروقی شود که ممکن است اساس بیماری‌های قلبی عروقی را تشکیل دهد. با توجه به همه این‌ها، احتمال بیماری‌های قلبی عروقی در بیماران چاق به طور قابل توجهی بیشتر از افراد سالم است.

بیماری‌های کیسه صفرا

بیماران چاق بیشتر افرادی هستند که سطح کلسترول خون بالایی دارند. اگر سطح کلسترول خون، که در مایع صفراوی تولید شده در کیسه صفرا نیز وجود دارد، از حد طبیعی بالاتر رود، کیفیت صفرا بدتر می‌شود که باعث تشکیل سنگ در کیسه صفرا می‌شود. به همین دلیل بیماری‌های کیسه صفرا که باعث ایجاد مشکلاتی مانند سنگ کیسه صفرا و انسداد مجاری صفراوی می‌شوند، ارتباط مستقیمی با چاقی دارند.

در مورد بیماری کلیه و چاقی بیش‌تر بدانید!

فلج

یکی دیگر از مشکلات سلامتی که در آن چاقی به عنوان یک عامل خطر در نظر گرفته می‌شود، فلج است که در عامیانه به آن سکته نیز می‌گویند. از دست دادن توانایی حرکت دادن عضلات در قسمتی از بدن به هر دلیلی فلج نامیده می‌شود. در بیماران چاق، بروز عوارض حاد جدی مانند انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی) و خونریزی مغزی به دلایلی مانند زوال ساختاری در عروق و افزایش خطر فشار خون بالا به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.

آپنه خواب

در بیماران چاق افتادگی و بزرگ شدن کام و اپی گلوت، تنگی مجاری تنفسی و تنگی نفس به طور مکرر مشاهده می‌شود. هنگامی که بدن در هنگام خواب در وضعیت خوابیده قرار می‌گیرد، به دلیل وزن ایجاد شده توسط ناحیه شکم، مجرای تنفسی باریک می‌شود. در نتیجه این عوارض، آپنه خواب رخ می‌دهد که یک مشکل سلامتی است که مشخصه آن قطع تنفس فرد برای مدت معینی در هنگام خواب است.