یبوست : علت، علائم و راه‌های درمان

یبوست زمانی رخ می‌دهد که دفع مدفوع کمتر شود و دفع مدفوع دشوار شود. اغلب به دلیل تغییر در رژیم غذایی یا روال معمول یا به دلیل دریافت ناکافی فیبر اتفاق می افتد. اگر درد شدید، خون در مدفوع یا یبوست دارید که بیش از سه هفته طول بکشد، باید با پزشک خود تماس بگیرید.

یبوست چیست؟

کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته، از نظر فنی، تعریف یبوست است. با این حال، تعداد دفعات «رفع مزاج» از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. برخی از افراد چندین بار در روز اجابت مزاج دارند در حالی که برخی دیگر فقط یک تا دو بار در هفته این حرکات را انجام می‌دهند. الگوی اجابت مزاج افراد هر چه باشد، برای آن فرد منحصربه‌فرد و طبیعی است – تا زمانی که خیلی از الگوی خود دور نشوید.

ویژگی‌های کلیدی که معمولاً یبوست را تعریف می‌کنند عبارتند از:

• مدفوع خشک و سفت.
• اجابت مزاج دردناک است و دفع مدفوع دشوار.
• فرد احساس می‌کند که روده خود را به طور کامل تخلیه نکرده است.

یبوست چقدر شایع است؟

اگر یبوست دارید تنها نیستید. یبوست یکی از شایع ترین شکایات گوارشی است. افراد در هر سنی ممکن است گاهی دچار یبوست شوند. همچنین افراد و موقعیت‌های خاصی وجود دارند که به احتمال زیاد منجر به یبوست مداوم می‌شوند (“یبوست مزمن”). این شامل:

سن بالاتر. افراد مسن نسبت به زمانی که جوان‌تر بودند، فعالیت کمتری دارند، متابولیسم کندتر و قدرت انقباض عضلانی کمتری در طول دستگاه گوارش دارند.
زن بودن به خصوص در دوران بارداری و بعد از زایمان. تغییرات در هورمون های زنان، آنها را بیشتر مستعد یبوست می‌کند. نوزاد داخل رحم روده ها را منقبض می‌‍‌کند و سرعت دفع مدفوع را کند می‌کند.
نخوردن غذاهای پر فیبر به اندازه کافی. غذاهای پر فیبر باعث حرکت غذا در دستگاه گوارش می‌شوند.
مصرف برخی داروها.
داشتن برخی اختلالات عصبی (بیماری های مغز و نخاع) و اختلالات گوارشی.

یبوست چگونه اتفاق می‌افتد؟

یبوست به این دلیل اتفاق می‌افتد که روده بزرگ شما آب زیادی را از مواد زائد (مدفوع) جذب می‌کند، که مدفوع را خشک می‌کند و قوام آن را سخت می‌کند و بیرون راندن آن از بدن دشوار است.

همانطور که غذا به طور معمول در دستگاه گوارش حرکت می‌کند، مواد مغذی جذب می‌شوند. غذای نیمه هضم شده (ضایعات) باقی‌مانده از روده کوچک به روده بزرگ که کولون نیز نامیده می‌شود، حرکت می‌کند. روده بزرگ آب را از این مواد زائد جذب می‌کند که ماده جامدی به نام مدفوع ایجاد می‌کند. اگر یبوست دارید، غذا ممکن است خیلی آهسته در دستگاه گوارش حرکت کند. این به روده بزرگ زمان بیشتری برای جذب آب از مواد زائد می‌دهد. مدفوع خشک، سفت شده و به سختی خارج می‌شود.

آیا یبوست می‌تواند باعث آسیب داخلی شود یا منجر به سایر مشکلات سلامتی شود؟

اگر اجابت مزاج نرم و منظم نداشته باشید، چند عارضه ممکن است رخ دهد. برخی از عوارض عبارتند از:

• وریدهای متورم و ملتهب در رکتوم(شرایطی به نام هموروئید).
• پارگی مخاط مقعد ناشی از مدفوع سفت شده (به نام شقاق مقعدی).
• عفونت در کیسه‌هایی که گاهی اوقات از دیواره روده بزرگ از مدفوع که به دام افتاده و عفونی شده تشکیل می‌شود (بیماری به نام دیورتیکولیت).
• انباشته شدن مدفوع بیش از حد در رکتوم و مقعد (شرایطی به نام نهفتگی مدفوع).
• آسیب به عضلات کف لگن در اثر فشار برای حرکت روده‌ها. این ماهیچه‌ها به کنترل مثانه شما کمک می‌کنند.
• زور زدن بیش از حد برای مدت زمان طولانی ممکن است باعث نشت ادرار از مثانه شود. (بی‌اختیاری استرسی ادرار).

آیا عدم اجابت مزاج باعث می شود که سموم در بدن من جمع شود و من را بیمار کند؟

نگران نباشید، معمولاً اینطور نیست. اگرچه روده بزرگ زمانی که دچار یبوست هستید مدت بیشتری مدفوع خود را نگه‌می‌دارد و ممکن است احساس ناراحتی کنید، روده بزرگ یک ظرف قابل انبساط برای مواد زائد است. اگر مواد زائد وارد زخم موجود در روده بزرگ یا رکتوم شوند، احتمالاً خطر اندکی عفونت باکتریایی وجود دارد.

چه چیزی باعث یبوست می‌شود؟

دلایل زیادی برای یبوست وجود دارد – انتخاب سبک زندگی، داروها، شرایط پزشکی و بارداری. علل رایج سبک زندگی یبوست عبارتند از:

• خوردن غذاهای کم فیبر.
• ننوشیدن آب کافی (کم‌آبی).
• ورزش نکردن کافی
• تغییراتی در برنامه معمولی، مانند سفر، غذا خوردن یا خوابیدن در زمان‌های مختلف.
• خوردن مقدار زیادی شیر یا پنیر.
• فشار.
• مقاومت در برابر میل به اجابت مزاج.

داروهایی که می‌توانند باعث یبوست شوند عبارتند از:

• داروهای ضددرد قوی، مانند مواد مخدر حاوی کدئین، اکسی‌کدون و هیدرومورفون.
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن.
• داروهای ضدافسردگی، از جمله مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (مانند فلوکستین) یا ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای (مانند آمی‌تریپتیلین).
• آنتی‌اسیدهای حاوی کلسیم یا آلومینیوم.
• قرص آهن
• داروهای آلرژی، مانند آنتی‌هیستامین‌ها (مانند دیفن‌هیدرامین).
• برخی داروهای فشار خون، از جمله مسدودکننده‌های کانال کلسیم (مانند وراپامیل، دیلتیازم و نیفدیپین) و مسدودکننده‌های بتا (مانند آتنولول).
• داروهای روانپزشکی، مانند کلوزاپین و اولانزاپین.
• داروهای ضدتشنج، مانند فنی‌توئین و گاباپنتین.
• داروهای ضدتهوع، مانند اندانسترون.
• بسیاری از داروها می‌توانند باعث یبوست شوند. در صورت داشتن هرگونه سوال یا نگرانی از پزشک بپرسید.

شرایط پزشکی و سلامتی که می تواند باعث یبوست شود عبارتند از:

• مشکلات غدد درون ریز، مانند کم‌کاری غده تیروئید، دیابت، اورمی، هیپرکلسمی.
• سرطان روده بزرگ.
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS).
• بیماری دیورتیکولار.
• اختلال عملکرد خروجی یبوست. (نقص در هماهنگی عضلات کف لگن. این ماهیچه ها از اندام های داخل لگن و پایین شکم حمایت می کنند. برای کمک به رهاسازی مدفوع مورد نیاز هستند.)
• اختلالات عصبی از جمله آسیب نخاعی، مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون و سکته مغزی.
• سندرم روده تنبل. کولون ضعیف منقبض می شود و مدفوع را حفظ می کند.
• انسداد روده.
• نقایص ساختاری در دستگاه گوارش (مانند فیستول، آترزی کولون، ولولوس، انواژشن، مقعد سوراخ نشده، یا چرخش بد).
• بیماری‌های چند عضوی مانند آمیلوئیدوز، لوپوس و اسکلرودرمی.
• بارداری.

علائم یبوست چیست؟

علائم یبوست عبارتند از:

• شما کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج دارید.
• مدفوع شما خشک، سفت یا توده است.
• دفع مدفوع شما سخت یا دردناک است.
• معده درد یا گرفتگی دارید.
• احساس نفخ و حالت تهوع می‌کنید.
• احساس می‌کنید که بعد از یک حرکت روده خود را به طور کامل تخلیه نکرده‌اید.

وقتی با پزشک خود در مورد یبوست صحبت می‌کنم چه انتظاری باید داشته باشم؟

صحبت کردن با پزشک خود – یا هر کسی – در مورد حرکات روده (یا کمبود آنها) خوشایندترین موضوع نیست. بدانید که پزشک شما در کنار شماست. پزشکان متخصص آموزش دیده‌ای هستند که تقریباً در مورد هر موضوع بهداشتی که می‌توانید به آن فکر کنید با بیماران خود بحث کرده‌اند. پزشک ابتدا از شما سوالاتی در مورد سابقه پزشکی، حرکات روده و شیوه زندگی و روال شما می پرسد.

تاریخچه پزشکی

این سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بیماری ها یا شرایط سلامت فعلی و گذشته شما چیست؟
• آیا اخیراً وزن کم کرده یا اضافه کرده‌اید؟
• آیا قبلاً جراحی دستگاه گوارش داشته‌اید؟
• برای سایر اختلالات و رفع یبوست چه داروها و مکمل‌هایی مصرف می‌کنید؟
• آیا کسی در خانواده شما یبوست یا بیماری‌های دستگاه گوارش یا سابقه سرطان روده بزرگ دارد؟
• آیا کولونوسکوپی انجام داده‌اید؟

تاریخچه حرکت روده

این سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• هر چند وقت یکبار اجابت مزاج دارید؟
• مدفوع شما چه شکلی است؟
• آیا متوجه خون یا رگه های قرمز در مدفوع خود شده‌اید؟
• آیا تابه‌حال بعد از پاک کردن خون در کاسه توالت یا روی دستمال توالت دیده‌اید؟

عادات و روال‌های سبک زندگی

• چه غذاها و نوشیدنی‌هایی می‌خورید و می‌نوشید؟
• برنامه ورزشی شما چیست؟

پزشک شما همچنین یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد که شامل بررسی علائم حیاتی (دما، نبض، فشار خون) است. او از گوشی پزشکی برای گوش دادن به صداهای شکم استفاده می‌کند. شکم شما نیز برای بررسی درد، حساسیت، تورم و توده‌ها لمس می‌شود.

توجه داشته باشید که پزشک معاینه رکتوم نیز انجام خواهد داد. این یک معاینه انگشتی از داخل راست روده است. این یک بررسی سریع برای هر جرم یا مشکلی است که با انگشت احساس می‌شود.

چه آزمایش‌های آزمایشگاهی و سایر آزمایش‌های پزشکی ممکن است برای یافتن علت یبوست من انجام شود؟

پزشک می‌تواند هیچ آزمایشی یا بسیاری از انواع آزمایش‌ها و روش‌ها را تجویز نکند. تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدام یک را ممکن است پزشک برای تجویز کند به علائم، سابقه پزشکی و سلامت کلی بستگی دارد.

آزمایشات آزمایشگاهی: آزمایش خون و ادرار نشانه‌های کم‌کاری تیروئید، کم‌خونی و دیابت را نشان می‌دهد. نمونه مدفوع علائم عفونت، التهاب و سرطان را بررسی می‌کند.

آزمایشات تصویربرداری: توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا سری‌های دستگاه گوارش تحتانی ممکن است برای شناسایی سایر مشکلاتی که می‌تواند باعث یبوست شود، درخواست شود.

کولونوسکوپی: کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی – نمای داخلی کولون با یک اسکوپ – ممکن است انجام شود. در طی این روش، ممکن است یک نمونه کوچک از بافت (بیوپسی) برای آزمایش سرطان یا سایر مشکلات گرفته شود و هر پولیپ پیدا شده برداشته شود.

مطالعات ترانزیت کولورکتال: این آزمایش‌ها شامل مصرف دوز کمی از یک ماده رادیواکتیو، چه به شکل قرص یا در وعده غذایی، و سپس ردیابی میزان زمان و نحوه حرکت ماده در روده است.

سایر تست‌های عملکرد روده: ممکن است پزشک آزمایش‌هایی را تجویز کند که بررسی کنند مقعد و رکتوم چقدر مدفوع را نگه داشته و آزاد می‌کند. این آزمایشات شامل نوع خاصی از اشعه ایکس (دفکوگرافی) است که برای رد علل اختلال عملکرد خروجی یبوست، و قرار دادن یک بالون کوچک در رکتوم (تست دفع بالون و مانومتری آنورکتال) انجام می‌شود.

یبوست چگونه درمان می‌شود؟

انواع درمان یبوست به شرح زیر است:

مراقبت از خود

اکثر موارد یبوست خفیف تا متوسط ​​را می‌توان توسط خود فرد در خانه مدیریت کرد. مراقبت از خود با فهرستی از آنچه می‌خورید و می‌نوشید و سپس ایجاد تغییرات آغاز می‌شود. برخی از توصیه‌ها برای کمک به رفع یبوست عبارتند از:

دو تا چهار لیوان آب اضافی در روز بنوشید. از نوشیدنی‌های حاوی کافئین و الکل خودداری کنید، که می‌تواند باعث کم‌آبی بدن شود.
میوه‌ها، سبزیجات غلات کامل و سایر غذاهای پرفیبر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. غذاهای پرچرب مانند گوشت، تخم مرغ و پنیر کمتر بخورید.
آلو یا غلات سبوس‌دار بخورید.
یک دفترچه یادداشت غذایی داشته باشید و غذاهایی که شما را یبوست می‌کنند را در آن یادداشت کنید.
حرکت کنید، ورزش کنید.
نحوه نشستن در توالت را بررسی کنید. بالا بردن پاها، تکیه دادن به عقب یا چمباتمه زدن ممکن است اجابت مزاج را آسان‌تر کند.
فیبر مکمل بدون نسخه را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
در صورت نیاز، یک نرم‌کننده یا ملین مدفوع بدون نسخه بسیار ملایم (مانند داکوسات) مصرف کنید. تنقیه با روغن معدنی، و ملین های محرک، مانند بیزاکودیل یا سنا، گزینه‌های دیگر هستند. انتخاب‌های ملین زیادی وجود دارد. از داروساز یا پزشک خود برای انتخاب کمک بخواهید. بیش از دو هفته بدون تماس با پزشک از ملین‌ها استفاده نکنید. استفاده بیش از حد از ملین ها می‌تواند علائم شما را بدتر کند.
در حین حرکت دادن روده خود از خواندن، استفاده از تلفن یا سایر وسایل استفاده نکنید.

بررسی دارو یا مکمل

علاوه بر روش‌های خودمراقبتی، پزشک داروها و مکمل‌های (در صورت مصرف) بررسی خواهد کرد. برخی از این محصولات می‌توانند باعث یبوست شوند. اگر چنین کنند، پزشک ممکن است دوز را تغییر دهد، به داروی دیگری تغییر دهد یا از شما بخواهد که مصرف مکمل را متوقف کنید. هرگز قبل از صحبت با پزشک خود، مصرف داروها یا مکمل‌های خود را قطع نکنید.

داروهای تجویزی

چند داروی تجویزی برای درمان یبوست در دسترس هستند. اینها شامل لوبی پروستون، پروکالوپراید، پلکاناتید، لاکتولوز و لیناکلوتید هستند. پزشک براساس نتایج آزمایشات فرد دارویی را انتخاب می‌کند که ممکن است برای فرد بهتر عمل کند.

عمل جراحی

برای درمان یبوست به ندرت نیاز به جراحی است. با این حال، اگر یبوست ناشی از یک مشکل ساختاری در روده بزرگ باشد، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. نمونه‌هایی از این مشکلات عبارتند از انسداد روده بزرگ (انسداد روده)، باریک شدن قسمتی از روده (تنگی روده)، پارگی مقعد (شقاق مقعد) یا سقوط بخشی از راست روده به داخل واژن (پرولپس رکتوم). برخی از علل اختلال عملکرد خروجی یبوست ممکن است با جراحی درمان شوند. این بهتر است بعد از آزمایش مورد بحث قرار گیرد. همچنین اگر سرطان در روده بزرگ، رکتوم یا مقعد شما یافت شد، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.

چگونه از یبوست جلوگیری کنم؟

از همان روش‌های خانگی که برای درمان یبوست استفاده می‌کردید استفاده کنید تا از تبدیل شدن آن به یک مشکل مزمن جلوگیری کنید:

از یک رژیم غذایی متعادل با فیبر فراوان استفاده کنید. منابع خوب فیبر میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و نان‌ها و غلات سبوس‌دار هستند. فیبر و آب به روده بزرگ کمک می‌کند تا مدفوع را دفع کند. بیشتر فیبر موجود در میوه‌ها در پوست مانند سیب یافت می‌شود. میوه‌هایی که با دانه‌هایی که می‌توانید بخورید، مانند توت‌فرنگی، بیشترین فیبر را دارند. سبوس منبع عالی فیبر است. غلات سبوس‌دار بخورید یا غلات سبوس‌دار را به غذاهای دیگر مانند سوپ و ماست اضافه کنید. افراد مبتلا به یبوست باید روزانه بین 18 تا 30 گرم فیبر بخورند.
روزی هشت لیوان 8 اونس آب بنوشید. (توجه: شیر در برخی افراد باعث یبوست می‌شود.) مایعات حاوی کافئین مانند قهوه و نوشابه‌ها می‌توانند آب بدن فرد را کم کنند. ممکن است لازم باشد تا زمانی که عادات روده به حالت عادی بازگردد، نوشیدن این محصولات را متوقف کنید.
به طور منظم تمرین کن.
یبوست خفیف را با یک مکمل غذایی مانند منیزیم درمان کنید. (همه نباید منیزیم مصرف کنند. قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.)

چه زمانی باید با پزشکم تماس بگیرم؟

با پزشک خدمات درمانی خود تماس بگیرید اگر:

• یبوست مشکل جدیدی برای فرد است.
• در مدفوع خود خون می‌بینید.
• شما ناخواسته وزن کم می‌کنید.
• با اجابت مزاج درد شدیدی دارید.
• یبوست فرد بیش از سه هفته طول کشیده است.
• شما علائم اختلال عملکرد خروجی یبوست را دارید.

به یاد داشته باشید، در مورد حرکات روده خود و هرگونه سوال یا نگرانی که ممکن است داشته باشید، با پزشک خود صریح و صادقانه صحبت کنید. مدفوع کاری است که همه ما باید انجام دهیم. یبوست ممکن است یک وضعیت موقت، یک مشکل طولانی مدت یا نشانه‌ای از یک وضعیت جدی‌تر باشد. مراقب باش. به پزشک خود مراجعه کنید، به خصوص اگر متوجه تغییری در الگوی روده خود شده‌اید یا اگر زندگی شما توسط روده اداره می‌شود.