دلایل پرخوری کودکان و بهترین روش کنترل اشتهای کودک

پرخوری کودکان و افزایش وزن کودکان مسئله‌ای است که امروزه بیش از گذشته به چشم می‌آید. اما آیا والدین نسبت به این وضعیت آگاه هستند و می‎دانند که چنین وضعیتی می‌تواند باعث مشکلات بزرگسالی شود؟ عادت غذایی اشتباه، مشکلات سلامتی، عدم تحرک و مشکلات روحی می‌تواند در پرخوری کودک مؤثر باشد. پس بهتر است از این مسئله به راحتی نگذریم و در صورت مشاهده پرخوری در فرزند خود به فکر علت و راه حل آن باشیم.

در این بخش به طور کامل در مورد علت پرخوری کودکان، ایجاد عادات غذایی برای کودکان در تمامی سنین  و تغذیه مناسب برای رشد کودک صحبت می‌کنیم. اگر شما نیز والدینی هستید که با مشکل اضافه‌وزن کودکان مواجه شده‌اید این بخش را مطالعه کنید تا پاسخ پرسش‌های خود را دریابید.

علت پرخوری کودکان

پرخوری کودکان می‌تواند از سنین پایین شروع شود. پرخوری (غذاخوردن بیش از حد معمول) در زبان علمی هایپررکسیا نامیده می‌شود. در مرحله تغذیه، اشتهای شیرخوار تا حد زیادی به نحوه عملکرد دستگاه گوارش او بستگی دارد. مشکلات گوارشی نه‌تنها می‌تواند باعث کاهش اشتها و امتناع از خوردن شود، بلکه میل به خوردن بیشتر را نیز تحریک می‌کند.  دلیل پرخوری کودکان می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

• مشکلات سلامتی
• اشتباهات در رژیم غذایی
• اشتباهات والدین
• مشکلات روانی
• مشوق‌های تحمیلی
• فشار و استرس

مشکلات سلامتی

برخی از مشکلات سلامتی که باعث پرخوری کودکان می‌شوند عبارت‌اند از:

• کم‌خونی، کمبود هموگلوبین، سلول‌هایی که می‌توانند اکسیژن را حمل کنند.
• یکی دیگر از علل شایع قند خون بالا است. با دیابت، کودک میل غیر قابل مقاومتی برای خوردن بیشتر خواهد داشت.
• کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز بر دریافت بیش از حد غذا تأثیر می‌گذارد.

اشتباهات در رژیم غذایی

پرخوری می‌تواند به این دلیل باشد که والدین در ابتدا نوع غذای اشتباهی را برای کودک انتخاب می‌کنند یا از کالری دریافتی روزانه فراتر می‌روند. به گفته متخصصان 20 درصد از کودکان 12 تا 24 ماهگی به دلیل مصرف زیاد کربوهیدرات‌ها، شکر و شیرینی‌ها و مصرف ناکافی گوشت، سبزیجات و میوه‌ها دچار اضافه‌وزن هستند.

خطای والدین

گاهی اوقات کودکان به دلیل این واقعیت که قبلاً توسط والدینشان در رژیم غذایی خود محدودیت داشتند یا خودشان به میزان قابل توجهی کمتر غذا می‌خوردند، دچار پرخوری می‌شوند. یک رژیم غذایی سخت بدون نسخه می‌تواند باعث شود در آینده به طور دائمی پرخوری کنید. حتی رژیم غذایی مادر هم می‌تواند روی کودک تاثیر بگذارد. به عنوان مثال مادری که در دوران بارداری  رژیم غذایی سخت میگیرد و مصرف مواد مغذی مهم برای بدن را محدود می‌کند، باعث می‌شود تا نوزاد یکساله شیرخوار، پرخوری کند.

مشکلات روانی

مشکلات روانی اغلب منجر به اختلالات خوردن می‌شود که هم نوجوانان و هم کودکان خردسال می‌توانند با آنها روبرو شوند. وقتی والدین هر گریه کودک را ناشی از گرسنگی می‌دانند، وقتی غذای لذیذ منبع اصلی لذت خانواده است، این کلیشه در کودک تثبیت می‌شود: «وقتی احساس بدی دارم، باید غذا بخورم».

نارسایی سروتونرژیک اساس چنین اختلالاتی است. بعدها، کودک مکانیسمی را ایجاد می‌کند که وقتی از نظر روانی یا جسمی احساس بدی دارد، سعی می‌کند بیشتر از حد معمول غذا بخورد. این باعث تحریک تولید سروتونین می‌شود که در شکل‌گیری احساس سیری و راحتی احساسی نقش دارد. علاوه بر این، این که بچه‌ها به‌خاطر رفتار خوبشان با شیرینی پاداش می‌گیرند، غیر معمول نیست. این مورد نیز می‌تواند بر عادات غذایی تأثیر منفی بگذارد.

مشوق‌های تحمیلی

گاهی اوقات کودک زمانی که با محرک‌ها یا سیگنال‌های بیرونی مواجه می‌شود شروع به خوردن می‌کند. برای مثال، ارتباط با بوی برخی از غذاها ممکن است مؤثر باشد. یا باوجوداینکه کودک قبلاً ناهار را خورده است، با بوی خوب غذای مورد علاقه‌اش باز هم میل به غذا خوردن پیدا می‌کند. مشکلات در تعیین نیازهای غذایی فردی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما اغلب از اوایل کودکی تا نوجوانی منتقل می‌شود.

فشار و استرس

کودکان در سنین نوجوانی و نوجوانی کمتر از بزرگسالان دچار استرس نمی‌شوند. دوره انطباق نوزاد از روزهای اول زندگی شروع می‌شود، به دلیل اینکه ارتباط عاطفی با والدین خود احساس نمی‌کند یا در سن 3-4 سالگی نمی‌تواند اجتماعی شود، می‌تواند برای او دشوار باشد. در نوجوانان، استرس بیشتر با درس‌خواندن، روابط با همسالان، پذیرش خود مرتبط است.  در چنین مواردی، “میان‌وعده‌ها” به عنوان یک آرام‌بخش عمل می‌کنند. کودک در پاسخ به تولید بیش از حد هورمون استرس کورتیزول، اندورفین‌های درون‌زا تولید می‌کند. به همین دلیل، میل به خوردن بیشتر می‌شود، اما علت استرس باقی می‌ماند.

همچنین بخوانید: چاقی کودکان، علت و نحوه پیشگیری از آن

عوارض پرخوری کودکان

اگر کودک یک بار پرخوری کند ترسناک نیست. اما بیش از حد مداوم کالری دریافتی روزانه و سبک زندگی بی‌تحرک منجر به عواقبی می‌شود که بر وضعیت بدن تأثیر می‌گذارد. واضح‌ترین آن افزایش وزن است. اگر پرخوری به طور مداوم رخ دهد، می‌تواند منجر به چاقی شود. این به نوبه خود مستلزم بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع 2، اختلال در عملکرد تولید مثل، بیماری‌های سیستم اسکلتی عضلانی و دستگاه گوارش است.

تشخیص “چاقی” فقط توسط پزشکی انجام می‌شود که وضعیت کودک را ارزیابی می‌کند و یک سیستم درمانی ایجاد می‌کند. به دلیل پرخوری، کودک ممکن است با تعدادی از مشکلات روانی روبرو شود که رهایی از آنها آسان نیست.

چگونه بفهمیم فرزندتان چاق است؟

شما نمی‌توانید در این مورد برای خودتان تصمیم بگیرید. همه بچه‌هایی که از نظر ما اضافه‌وزن دارند لزوماً چاق نیستند. BMI (شاخص توده بدنی) فرزند شما عاملی است که به شما کمک می‌کند در مورد وضعیت چاقی فرزندتان مطلع شوید. اگرچه شما می‌توانید BMI را در خانه محاسبه کنید، اما برای کسب اطلاعات در این مورد باید با پزشک اطفال خود مشورت کنید. به طور تقریبی مقادیر زیر نشان‌دهنده وضعیت اضافه‌وزن کودک شما است:

• <18.5 ضعیف
• 5-24.99 وزن معمولی
• 25-29.99 اضافه‌وزن
• 30-34.99 چاق درجه 1
• 35-39.99 چاق درجه 2
• ≥ 40 به عنوان چاق درجه 3 طبقه‌بندی می‌شود.

جلوگیری از پرخوری کودکان

برای جلوگیری از پرخوری کودک اولین قدم مراجعه به مشاوره تغذیه برای بررسی عادات تغذیه‌ای و ایجاد سبک زندگی مناسب با کودک است و در صورت نیاز مراجعه به مشاور روان‌شناس می‌تواند کمک زیادی بکند. همچنین اقدامات زیر برای جلوگیری از پرخوری کودک لازم است: 

• فرزندتان را به خوردن سالم تشویق کنید. جایگزین‌های سالم‌تری برای غذاهای ناسالم ارائه دهید.
• فیبر زیادی در رژیم غذایی خود داشته باشید. فیبر به سوزاندن کلسترول بد کمک می‌کند.
• فعالیت بدنی را در برنامه خود داشته باشید. هر روز به کودک «زمان بازی» بدهید. این شامل انجام بازی‌های ویدئویی یا انجام بازی در رایانه یا تلفن نمی‌شود.
• تغذیه اجباری نکنید. در مورد نحوه دادن هر شیردهی با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. تحقیق کنید و کشف کنید که وقتی کودک شما بیشتر می‌خواهد چقدر می‌تواند بخورد.
• خوردن را به عنوان یک فعالیت در نظر نگیرید. مثلاً؛ کودک شما حوصله‌اش سر رفته است و نمی‌توانید با او بازی کنید، به او نگویید که بروید و غذا بخورید تا وقت بگذرد.
• غذا را به عنوان «پاداش» ندهید. به او نگویید که اگر گریه‌اش را ترک کرد، اسباب بازی او را دور نمی‌اندازید یا اگر پسر خوبی باشد به او کلوچه می‌دهید.

از قراردادن غذاهای ناسالم مانند شکلات، نوشابه، غذاهای فراوری شده و آب‌میوه‌های فوری در یخچال خودداری کنید. غذاهای ناسالم را فقط در جشن تولد مصرف کنید.

همچنین بخوانید: رژیم غذایی برای کاهش وزن کودکان

چگونه اشتهای کودک را تثبیت کنیم؟

توصیه‌های کلی وجود دارد که به بازگرداندن اشتهای کودک به حالت قبل و از بین بردن عادات پرخوری کودکان عادی کمک می‌کند و همچنین نکات خاصی وجود دارد که برای هر سنی مؤثر خواهد بود.  برای تثبیت اشتهای کودک از باید روش‌های زیر را در نظر بگیرید:

• عادات غذایی هماهنگ باثبات را در خانواده ایجاد کنید.
• از ابتدا مراقبت سبک غذای خانواده باشید.

عادات غذایی هماهنگ باثبات را در خانواده ایجاد کنید.

یک عامل مهم در شکل‌گیری رفتار غذایی و نمونه‌ای برای کودکان، عادات غذایی سایر اعضای خانواده و در درجه اول والدین است. کودک در سن 3-2 سالگی به عادات دیگران توجه می‌کند و می‌تواند آنها را بپذیرد. اگر در خانواده مرسوم است که در ساعات خاصی غذا بخورند، غذا متنوع و غنی از مواد مفید است، برای رفع گرسنگی کافی است، اما نه بیش از حد – پس نباید مشکلی در پرخوری وجود داشته باشد.

والدین معمولاً تغذیه کودک را کنترل می‌کنند، اما با افزایش سن، کودک شروع به تشکیل رژیم غذایی خود می‌کند و کالری “اضافی” را به شکل کربوهیدرات‌های سریع و شکر اضافه می‌کند. به عنوان یک گزینه، در مورد ارزش غذایی غذا صحبت کنید که نه‌تنها کمیت، بلکه کیفیت غذا نیز مهم است.

 از ابتدا مراقبت سبک غذای خانواده باشید

بهتر است حتی قبل از بارداری شروع کنید. رژیم غذایی متنوع مادر به این واقعیت کمک می‌کند که کودک متعاقباً یک غذای متنوع و کامل را انتخاب کند.

شیردهی و تغذیه با شیر مادر عاملی است که به شکل‌گیری هماهنگ رفتار غذاخوردن کمک می‌کند.  تغذیه بیش از حد کودک با سینه مادر دشوارتر است (بر خلاف شیشه شیر).  پس بهتر است به نوزاد خود شیر بدهید.

تغذیه صحیح کودکان

شکل‌گیری رفتار تغذیه نوزاد از بدو تولد ضروری است و در هر سنی، از “ترفندهایی” برای جلوگیری از دریافت کالری بیش از حد استفاده کنید. کافی است تا در هر سنی از دستورات صحیح و عادات مناسب پیروی کنید تا تغذیه به‌درستی شکل گیرد:

تغذیه نوزاد تا 1 سال

اغلب تا 6 ماهگی، کودک از شیر مادر تغذیه می‌کند. پس از شش ماه، آنها شروع به معرفی غذاهای کمکی می‌کنند. در این مرحله، مهم است که بیش از حد به کودک شیر ندهید، به خصوص اگر مادر به شیردادن یا شیرخشک به طور هم‌زمان ادامه دهد.

غذاهای مکمل میوه و سبزیجات به دلیل طیف گسترده‌ای از طعم‌ها مورد توجه زیادی قرار می‌گیرند. این رژیم غذایی متنوعی را فراهم می‌کند و همچنین بر چشم‌انداز مصرف سبزیجات و میوه‌ها در آینده تأثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که اگر رژیم غذایی کودک تا 6 ماهگی شامل میوه‌ها و سبزیجات باشد، احتمال اینکه در سنین مدرسه دماغ خود را بالا ببرد، کمتر است .

تا یک سال، لازم است واکنش کودک به برخی مواد غذایی نظارت شود. شما نباید کودک را محدود کنید، بلکه باید محصولات جدید را نیز به‌تدریج و بدون بارگذاری بیش از حد بدن کوچک وارد منو کنید. این امر در مورد قوام غذا نیز صدق می‌کند. در 6-8 ماهگی بهتر است پوره سیب‌زمینی درست کنید و بعد از 8 ماه می‌توانید غذا را با تکه‌ها اضافه کنید. به همان اندازه مهم اندازه سهم است.

تغذیه کودک 1 تا 2 سال

در این سن، کودک شروع به انتخاب غذاهایی می‌کند که بیشتر دوست دارد؛ بنابراین، تنوع بخشیدن به رژیم غذایی کودک با کمک محصولات شیر ​​تخمیر شده، گوشت و ماهی، میوه‌ها و سبزیجات بسیار مهم است.

بعد از 12 ماهگی، دستگاه گوارش کودک به بسیاری از غذاهایی که بزرگسالان می‌خورند عادت می‌کند. تا 2 سال، نیاز روزانه به کیلوکالری حدود 1200-1300 است. برای جلوگیری از پرخوری کودکتان، نباید کالری «مایع» زیادی مانند آب‌میوه یا غلات نوزاد مایع به او بدهید. بهتر است به غذاهای کامل ترجیح داده شود.

همچنین بخوانید: غذاهای ممنوعه در بارداری و شیردهی

تغذیه کودک 3 تا 5 سال

محققان جوان 3 تا 5 ساله نه‌تنها برای رفع گرسنگی خود به آشپزخانه می‌آیند: برای بسیاری این یک آیین واقعی است. مهم است که کودک را تشویق کنید که به هنجارهای تغذیه پایبند باشد، به شیرینی‌ها تکیه نکند و زیاد حرکت کند.

وزن یک وعده در 3-5 سال باید تقریباً 400-500 گرم باشد. محتوای کالری برای یک کودک سه ساله 1550 کیلوکالری است، برای کودکان بزرگ‌تر – 1950 کیلوکالری.

تغذیه کودک 5 تا 7 سال

به‌طوری‌که کودک پرخوری نکند، ارزش دارد که منو را متنوع کنید. بهتر است آن را به مدت یک هفته از قبل رنگ‌آمیزی کنید و خالی کنید. هنگام آشپزی از محصولات طبیعی استفاده کنید.

اگر وعده‌های غذایی از نظر نسبت پروتئین، چربی و کربوهیدرات متعادل باشد، کودک دیگر به سراغ شیرینی نمی‌رود و صبحانه را نادیده نگیرید – این وعده‌غذایی اصلی است که به شما کمک می‌کند تا برای یک روز پربار آماده شوید.

تغذیه کودک بالای 7 سال

با رفتن کودک به مدرسه وسوسه خوردن بیشتر شیرینی‌ها یا خوردن یک میان‌وعده دیگر بیشتر می‌شود. کنترل تغذیه او برای والدین دشوارتر است، اما ممکن است.  اگر کودک آب‌نبات یا کیک زیاد خورد، او را سرزنش نکنید. بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که با او در مورد آن صحبت کنید، دلیل آن را پیدا کنید و سعی کنید کمک کنید. به کودک خود یادآوری کنید که غذا برای حفظ سلامتی شما، بهبود کیفیت زندگی و لذت‌بردن از آن است.