حساسیت غذایی چیست و در صورت بروز آلرژی چه باید کرد؟
حساسیت غذایی یا آلرژی غذایی واکنش غیرعادی سیستم ایمنی بدن ما به برخی مواد غذایی است. اگرچه واکنش‌های آلرژیک معمولاً خفیف هستند، اما در برخی موارد می‌توانند بسیار جدی‌تر شوند. علائم آلرژی غذایی می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن را به طور همزمان تحت تأثیر قرار دهد. در این بخش از اندام برتر همراه ما باشید تا درمورد شایع‌ترین حساسیت‌های غذایی، علائم آلرژی غذایی و درمان آن صحبت کنیم.
حساسیت غذایی چیست؟
آلرژی غذایی زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی پروتئین‌های خاص موجود در غذاها را به‌عنوان بیگانه و تهدیدکننده درک کند و علیه آنها آنتی‌بادی تولید کند یا یک پاسخ ایمنی سلولی ایجاد کند. بسته به ماهیت این پاسخ، علائم در یک یا چند بخش از بدن رخ می‌دهد. این علائم می‌تواند خفیف باشد، مانند بثورات پوستی و خارش، یا گاهی اوقات به صورت واکنش‌های شدید تهدیدکننده زندگی است. اگرچه آلرژی غذایی بیشتر مختص دوران کودکی است، اما در هر سنی قابل‌مشاهده است. حساسیت غذایی بیشتر در برابر غذاهایی مانند شیر گاو، تخم‌مرغ، ماهی، بادام‌زمینی، آجیل، صدف، سویا، گندم، حبوبات، کنجد دیده می‌شود.
از آنجایی که مصرف حتی مقدار بسیار کم غذای حسایت‌زا می‌تواند باعث واکنش شدید شود، ضروری است که فرد از غذاهایی که به آن حساسیت دارد و تمام محصولات حاوی این ماده غذایی خودداری کند. بیماران مبتلا به آلرژی غذایی یا مشکوک باید توسط متخصص آلرژی و ایمونولوژی ارزیابی شوند.
علائم شایع آلرژی غذایی چیست؟
علائم شایع آلرژی غذایی عبارت‌اند از:
- احساس خارش در دهان، گلو یا داخل گوش
- افزایش بثورات قرمز خارش‌دار (مانند کهیر)
- تورم صورت، اطراف چشم‌ها، لب‌ها، زبان و سقف دهان (آنژیوادم)
- استفراغ
آنافیلاکسی چیست؟
آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک جدی است که می‌تواند زندگی را تهدید کند. در صورت مشاهده هر یک از علائم آنافیلاکسی زیر باید با اورژانس تماس بگیرید:
- مشکل در تنفس
- مشکل در بلع یا صحبت‌کردن
- سرگیجه یا غش
چه چیزی باعث حساسیت غذایی می‌شود؟
همانطور که در بالا اشاره کردیم، آلرژی غذایی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی که از بدن در برابر عفونت‌ها دفاع می‌کند، به‌اشتباه پروتئین‌های موجود در غذا را یک تهدید بداند. در نتیجه تعدادی از مواد شیمیایی آزاد می‌شود. این مواد شیمیایی هستند که علائم واکنش آلرژیک را ایجاد می‌کنند. تقریباً همه غذاها می‌توانند باعث واکنش آلرژیک شوند. با این حال، غذاهای خاصی وجود دارند که علت اکثر آلرژی‌های غذایی هستند.
لیست مواد غذایی آلرژی‌زا
رایج‌ترین غذاهایی که باعث حساسیت می‌شوند عبارت‌اند از:
- شیر
- تخم‌مرغ
- بادام‌زمینی
- آجیل درختی مانند بادام، گردو، بادام‌هندی و آجیل کاج
- ماهی
- صدف
- برخی از میوه‌ها و سبزیجات
سندرم آلرژی دهانی Oral allergy syndrome (OAS) چیست؟
برخی افراد بلافاصله پس از خوردن میوه یا سبزیجات تازه، خارش دهان و گلو را تجربه می‌کنند که با تورم خفیف همراه است. این وضعیت به عنوان سندرم آلرژی دهانی شناخته می‌شود. سندرم آلرژی دهانی ناشی از ترکیب آنتی‌بادی‌های آلرژی است که پروتئین‌های خاص موجود در میوه‌ها، سبزیجات و آجیل تازه را با گرده مخلوط می‌کنند. این سندرم معمولاً علائم شدیدی ایجاد نمی‌کند و می‌توان با پختن کامل میوه‌ها و سبزیجات مشکل ساز، آلرژن‌ها را غیرفعال کرد.
چه کسانی به حساسیت غذایی مبتلا می‌شوند؟
اکثر آلرژی‌های غذایی بر کودکان زیر ۳ سال تأثیر می‌گذارد. بسیاری از کودکانی که در سنین پایین به شیر، تخم‌مرغ، سویا و گندم حساسیت دارند، با شروع مدرسه از شر این آلرژی خلاص می‌شوند. آلرژی به بادام‌زمینی و برخی از آجیل‌های درختی مانند بادام، گردو، بادام‌هندی و آجیل کاج معمولاً طولانی‌تر است. آلرژی‌های غذایی که تا بزرگسالی ادامه می‌یابند، احتمالاً آلرژی‌های مادام‌العمر هستند.
عدم تحمل غذایی چیست؟
عدم تحمل غذایی و حساسیت غذایی یکسان نیستند. افراد مبتلا به عدم تحمل غذایی ممکن است علائمی مانند اسهال، نفخ و گرفتگی معده را تجربه کنند. این علائم ممکن است به دلیل مشکلات در هضم برخی از مواد مانند لاکتوز باشد. نکته مهم این است که واکنش‌های آلرژیک در عدم تحمل غذایی رخ نمی‌دهد.
تفاوت بین آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی
تفاوت‌های اصلی بین آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی عبارت‌اند از:
- علائم عدم تحمل غذایی معمولاً چند ساعت پس از مصرف غذا ظاهر می‌شود.
- برای اینکه عدم تحمل غذایی رخ دهد، باید بیشتر از مواد غذایی که باعث ایجاد مشکل می‌شود، مصرف کنید تا آلرژی غذایی.
- عدم تحمل غذایی، بر خلاف آلرژی غذایی، هرگز تهدیدکننده زندگی نیست.
حساسیت به گلوتن
گلوتن گروهی از پروتئین‌های موجود در گندم است و از بیش از ۳۰ گروه پروتئینی است که در ساختار غلات یافت می‌شود. حساسیت به گلوتن (NCGS – Nonceliac Gluten Sensitivity) در برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی و محیطی دیده می‌شود. پروتئین‌های گلوتئین و گلیادین که در ساختار غلاتی مانند جو، گندم و چاودار یافت می‌شوند، وقتی با آب مخلوط می‌شوند، قوام چسبناکی مانند چسب به خود می‌گیرند و هضم را مشکل می‌کنند. عدم تحمل گلوتن که در اثر واکنش آلرژیک دستگاه گوارش به پروتئین‌های گروه گلوتن ایجاد می‌شود، یکی از شایع‌ترین اختلالات امروزی است.
علائم حساسیت به گلوتن عبارت‌اند از:
- نفخ شکم
- سوء هاضمه
- سردرد
- مشکلات پوستی
- افسردگی
- سردرگمی ذهنی
- خستگی مزمن
- مشکلات عصبی
علاوه بر همه اینها، حساسیت به گلوتن عامل روماتیسم مفاصل، ناباروری، نارسایی کبد، کم‌خونی، ریفلاکس، اسکیزوفرنی، سندرم پای بی‌قرار و همه بیماری‌های خودایمنی است.
حساسیت به لاکتوز
طبق توضیحات بالا بیان حساسیت به لاکتوز اشتباه است و باید از واژه عدم تحمل لاکتوز استفاده کنیم. ناتوانی در هضم دی‌ساکارید لاکتوز، قند شیر که کربوهیدرات اصلی شیر است، “عدم تحمل لاکتوز” نامیده می‌شود. اساساً دو نوع عدم تحمل لاکتوز وجود دارد. اولی عدم تحمل لاکتوز اولیه و دومی عدم تحمل لاکتوز ثانویه نامیده می‌شود. عدم تحمل لاکتوز اولیه شایع‌ترین نوع عدم تحمل لاکتوز است. علت آن کاهش تولید آنزیم لاکتاز در بدن با افزایش سن است.
علائم عدم تحمل لاکتوز
علائم عدم تحمل لاکتوز معمولاً بین 30 دقیقه تا 2 ساعت پس از مصرف شیر و محصولات لبنی بروز می‌کند. نفخ، درد یا گرفتگی شکم، اسهال، باد شکم، حالت تهوع با علائم ظاهر می‌شود. در برخی افراد، به جای اسهال، می‌تواند با یبوست نیز ظاهر شود.
آلرژی به فلفل قرمز
در آلرژی فلفل علائمی مانند عطسه، سرفه، درد شکم، استفراغ و اسهال ممکن است رخ دهد. تظاهرات آلرژیک روی پوست شامل قرمزی و خارش است. کهیر و سایر علائم آلرژیک با گذشت زمان افزایش می‌یابد.
واکنش شدید باعث تورم صورت، گلو، زبان و لب‌ها می‌شود. هیستامین‌های آزاد شده توسط سیستم ایمنی با مواد مغذی موجود در فلفل قرمز مبارزه می‌کنند و در موارد شدید، بافت‌های خون را گسترش می‌دهند. در نتیجه، بدن نسبت به اجزای موجود در فلفل قرمز بیش از حد واکنش نشان می‌دهد و ممکن است فرد دچار آنافیلاکسی شود.
به گفته متخصصان، در برخی افراد آلرژی ارثی است، در حالی که برخی دیگر با افزایش سن ایجاد می‌شوند. هرکسی که پس از قرارگرفتن در معرض فلفل هر یک از این علائم را تجربه می‌کند باید فوراً برای تشخیص با متخصص آلرژی تماس بگیرد.
حساسیت به بادام‌زمینی
بادام‌زمینی یک ماده غذایی بسیار آلرژی‌زا است. برخلاف تصور عموم، بادام‌زمینی که یک مغز آجیل نیست، بلکه یک ماده مغذی حبوباتی است، یکی از شایع‌ترین انواع آلرژی در سال‌های اخیر به ویژه در کشورهای توسعه‌یافته است. در واقع، حتی استنشاق مواد حساسیت‌زای ساطع شده از بسته‌های بادام‌زمینی باز شده در کنار آنها می‌تواند باعث بروز علائم آلرژیک شود.
آلرژی غذایی در کودکان
آلرژی غذایی در کودکان ممکن است با علائمی مانند امتناع از غذا، کاهش اشتها، درد شکم، استفراغ، اسهال و یبوست ظاهر شود. برخی از آلرژی‌های غذایی می‌توانند باعث بثورات پوستی، سوزش، خارش شوند.
علائم آلرژی غذایی در کودکان چیست؟
خارش، سوزش، قرمزی روی پوست کودکان؛ این می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های خارش‌دار، یعنی اگزما، کهیر، تورم روی لب‌ها و پلک‌ها (آنژیوادم)، در گونه‌های نوزادان و در چین‌های کودکان بزرگ‌تر (قسمت داخلی آرنج بازو، حفره‌های پشت زانو، مچ‌ها) شود. شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی در کودکان عبارت‌اند از:
- شیر گاو
- تخم‌مرغ
- ماهی
- بادام‌زمینی
- آجیل (گردو، فندق، پسته، بادام‌هندی و…)
- صدف
- سویا
- گندم
- حبوبات (عدس)
- کنجد
- گوشت
آلرژی سفیده تخم‌مرغ، شیر گاو، سویا، گندم، عدس معمولاً قبل از یک سالگی بروز می‌کند . آلرژی به گوشت و آجیل می‌تواند دیرتر در دوران کودکی ظاهر شود. علاوه بر این، نباید فراموش کرد که آلرژی امکان دارد به دلیل مصرف هر ماده غذایی جدا از اینها ایجاد شود.
چه غذاهایی باعث ایجاد حساسیت در نوزادان می‌شود؟
درک حساسیت غذایی در نوزادان بسیار ساده است. تنها پس از 6 ماه اول هنگام تغییر به غذاهای کمکی کافی است به یک قانون مهم توجه کنید. اطمینان حاصل کنید که هر غذای اضافی جدیدی را که به کودک خود می‌دهید 3 روز متوالی بدهید.
در این مدت غذای دیگری را که می‌توان آن را جدید دانست ندهید. اگر یک یا چند مورد از علائم آلرژی غذایی در عرض 3 روز ظاهر شد، بلافاصله آن غذا را قطع کنید. آلرژی غذایی می‌تواند با گذشت زمان از بین برود، اما اولین قدم در درمان حذف کامل غذایی که باعث ایجاد آلرژی می‌شود از رژیم غذایی است.
علائم حساسیت غذایی در نوزادان
اگر نوزاد شما حساسیت غذایی داشته باشد به شکل زیر خود را نشان می‌دهد:
- آبریزش بینی
- سردرد
- غرغر کردن و بی‌قراری
- اگزما
- بثورات پوستی یا کهیر
- خارش
- عطسه
- اسهال
- درد معده
کمک‌های اولیه برای آلرژی غذایی
افراد مبتلا به آلرژی حتماً باید داروهای آنتی‌هیستامین توصیه شده توسط پزشک را همراه خود داشته باشند و در صورت لزوم فوراً آن را ببلعند. در واقع همراه‌داشتن آمپول‌های کورتیزون و آدرنالین برای واکنش اورژانسی در صورت مصرف تصادفی غذایی که محتوای آن ناشناخته است و ممکن است آلرژی ایجاد کند و ممکن است آلوده باشد مفید است.
ا این حال، زمانی که تورم، قرمزی، سوزش، خارش یا تنگی نفس در زبان، لب‌ها، گلو احساس می‌شود، کاملاً ضروری است که به بخش اورژانس نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.
حساسیت غذایی چگونه درمان می‌شود؟
مؤثرترین راه برای جلوگیری از واکنش آلرژیک در آلرژی غذایی، شناسایی مواد غذایی ایجاد‌کننده آلرژی و اجتناب از آن است. در حالی که برخی تحقیقات به دنبال راه‌هایی برای کاهش حساسیت برخی از آلرژن‌های غذایی مانند بادام‌زمینی و شیر هستند، اما این روش‌ها هنوز به یک درمان ثابت تبدیل نشده‌اند.
مهم است که از ایجاد تغییرات اساسی، مانند حذف محصولات لبنی از رژیم غذایی خود یا فرزندتان، بدون مشورت با متخصص اجتناب کنید. برای برخی از غذاها مانند شیر، قبل از ایجاد هرگونه تغییر باید با یک متخصص تغذیه مشورت کرد.
آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند در تسکین علائم یک واکنش آلرژیک خفیف یا متوسط مفید باشند. دوز‌های بالاتر آنتی هیستأمین معمولاً برای کنترل علائم آلرژیک حاد مورد نیاز است.
آدرنالین یک درمان مؤثر برای علائم آلرژیک جدی‌تر مانند آنافیلاکسی است.
به افراد مبتلا به آلرژی غذایی معمولاً دستگاهی به نام خودکار تزریقی که حاوی آدرنالین در دوز‌هایی است که می‌تواند در مواقع اضطراری استفاده شود، داده می‌شود.
چه زمانی به دنبال کمک پزشکی باشیم؟
اگر فکر می‌کنید شما یا فرزندتان حساسیت غذایی دارید، باید با یک متخصص مشورت کنید. در صورت لزوم، پزشک می‌تواند شما را به یک کلینیک آلرژی ارجاع دهد یا برای شما تست آلرژی تجویز کند. برخی از کیت‌های تست آلرژی تجاری برای تشخیص آلرژی غذایی در دسترس هستند، اما استفاده از آنها برای تشخیص توصیه نمی‌شود. بسیاری از کیت‌ها بر اساس اصول علمی غیرقابل‌اعتماد هستند. حتی اگر این آزمایشات قابل‌اعتماد باشند، نتایج باید توسط پزشک ارزیابی شود.
آلرژِ غذایی قابل کنترل است و می‌توان پس از بروز آلرژی آن را درمان کرد اما اگر حساسیت غذایی وجودد داشته باشد؛ دارویی نیست که بتواند عامل ایجاد حساسیت را از بین ببرد. به عنوان مثال اگر به گوچه فرنگی حساسیت دارید و پس از خوردن آن خارش می‌گیرید، با داروهای ضد حساسیت خارش شما رفع می‌شود اما دارویی که باعث شود بدون بروز آلرژی گوچه فرنگی بخورید، هنوز ساخته نشده است و تحقیقات در این باره ادامه دارد.
اندام جدیدت رو بساز
با متد نورون درمانی کاهش وزن اندام برتر یاد میگیری به صورت ریشه ای وزن کم کنی. کافیه جلسه مشاوره خودت رو رزرو کنی تا ظرف 3 ماه آینده یک بار برای همیشه وزن کم کنی!
نتایج دوره:
مصاحبه با تعدادی از قهرمانان کاهش وزن ما رو ببینید و با تجربه اونا کاهش وزن سریعتری رو تجربه کنید.
دیدگاه کاربران